Jak wygląda praca w Straży Granicznej i dlaczego warto? [WYWIAD]

Fot: J. Fiedoruk

naczelnik Wydziału Kadr i Szkolenia Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej ppłk SG Mariusz Mantiuk

W ostatnich miesiącach wiele osób znacznie bardziej interesuje się służbą w Straży Granicznej. Ma to związek m.in. z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej. Więcej ludzi podejmuje też decyzję o wzięciu udziału w naborach do służby. O tym, jak ona wygląda i jak zostać funkcjonariuszem Straży Granicznej opowiedział nam naczelnik Wydziału Kadr i Szkolenia Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej – ppłk SG Mariusz Mantiuk.

Czy co roku przyjmowanych do służby jest tyle samo osób? Ilu funkcjonariuszy zostanie przyjętych jeszcze w tym roku?

- Co roku w ramach podziału limitów przez Komendanta Głównego Straży Granicznej, otrzymujemy informację, ile w danym roku możemy przyjąć osób. Następuje to na podstawie potrzeb określonych przez poszczególne oddziały SG. W tym roku Podlaskiemu Oddziałowi SG został przydzielony limit 130 osób, a przyjęliśmy już w lutym 29 i w czerwcu i lipcu łącznie 50. Zostało nam 51 miejsc na październik, bo na ten miesiąc planowane są jeszcze przyjęcia. Niewykluczone jest jednak, że w przypadku dużego zainteresowania służbą w Straży Granicznej Podlaski Oddział SG wystąpi do Komendanta Głównego Straży Granicznej o zwiększenie limitu przyjęć na 2022 r.

Czy w związku z sytuacją, jaka miała miejsce w ostatnich miesiącach na granicy pracuje więcej funkcjonariuszy Straży Granicznej niż poprzednio?

Sytuacja na granicy polsko–białoruskiej jaka ma już miejsce od roku spowodowała konieczność jej wzmocnienia, m.in. osobowego. Poza funkcjonariuszami, którzy etatowo pełnią służbę w bezpośredniej ochronie granicy państwowej na odcinku służbowej odpowiedzialności Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, obecnie, celem wsparcia, delegowani są również funkcjonariusze pełniący na co dzień służbę w Komendzie Oddziału, jak również funkcjonariusze z innych Oddziałów SG z całej Polski. Miesięcznie jest to kilkadziesiąt osób, które są delegowane do placówek SG. W razie potrzeb do bezpośredniej ochrony granicy państwowej kierowani są również dodatkowi funkcjonariusze z Komendy Oddziału w ramach nieetatowego pododdziału obwodowego.

Podsumowując, obecnie na pewno więcej funkcjonariuszy służy teraz na granicy niż wcześniej.

Kto może ubiegać się o przyjęcie do służby w Straży Granicznej?

Wymogi stawiane kandydatom do służby w Straży Granicznej określa ustawa o Straży Granicznej i jest to posiadanie wyłącznie obywatelstwa polskiego, nieposzlakowanej opinii, niekaralność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, korzystanie w pełni z praw publicznych, posiadanie co najmniej średniego wykształcenia, posiadanie zdolność fizycznej i psychicznej do służby w formacjach uzbrojonych, podległych szczególnej dyscyplinie służbowej, której gotowa jest się podporządkować, dawanie rękojmi zachowania tajemnicy stosownie do wymogów określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych i pozytywne zaliczenie procedury kwalifikacyjnej.

Jak dostać się do Straży Granicznej? Od czego zacząć?

Najlepiej jest zacząć od odwiedzenia naszej strony internetowej www.podlaski.strazgraniczna.pl, gdzie można uzyskać wszelkie niezbędne informacje związane z naborem do służby w Podlaskim Oddziale Straży Granicznej. Zawsze zachęcamy, również aby zadzwonić do Sekcji Organizacji i Naboru, gdzie osoby zajmujące się naborem udzielą wszelkich informacji zwianych z naborem i służbą w Straży Granicznej, w tym m.in. jakie dokumenty należy złożyć. Telefonicznie zostanie również ustalony termin złożenia dokumentów. Obecnie termin złożenia dokumentów można również ustalić za pomocą aplikacji Nabór SG umieszczonej na stronie internetowej. Trzeba pamiętać, że przyjęcie takich dokumentów trwa nawet do godziny. Osoba przyjmująca dokumenty musi zweryfikować czy wszystko jest prawidłowo wypełnione i czy dokumentacja jest kompletna.

Jakie dokumenty trzeba złożyć i jak wyglądają poszczególne etapy naboru?

Wśród takich dokumentów znajdują się m.in. podanie o przyjęcie do służby kwestionariusz osobowy kandydata do służby, aktualne fotografie, kserokopie dokumentów, m.in. takich jak dowód osobisty, książeczka wojskowa, świadectwa pracy, czy potwierdzających wykształcenie. Kompletny wykaz dokumentów wraz z kwestionariuszami do wypełnienia znajduje się na naszej stronie internetowej. W przypadku złożenia niekompletnych lub wadliwie wypełnionych dokumentów, zostają one zwrócone kandydatowi celem poprawienia lub uzupełnienia. Ponowne złożenie podania wraz z niekompletnymi czy wadliwie wypełnionymi dokumentami może skutkować odmową wszczęcia postępowania kwalifikacyjnego.

Jeżeli wszystkie dokumenty są kompletne i prawidłowo wypełnione, podlegają one zarejestrowaniu. Dalsza ich ocena i analiza kluczowych informacji w nich zawartych umożliwia Komendantowi Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej podjęcie decyzji co do dalszego poddania kandydata procedurze opracowania bądź odmowy prowadzenia postępowania kwalifikacyjnego. Istotne są tu informacje takie jak, konflikty kandydata z prawem czy kontakt z narkotykami, widoczne tatuaże. Należy podkreślić, że każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, w przypadku kontaktu z narkotykami istotne jest jak częsty był to kontakt, z jakimi środkami i kiedy ostatnio miał miejsce. W przypadku widocznych tatuaży zwracamy uwagę na ich ilość, wielkość czy symbolikę. Na tym etapie istotna jest szczerość i prawdomówność kandydata, gdyż prawdziwość danych zawartych w kwestionariuszu osobowym jest następnie weryfikowana w ewidencjach, rejestrach i kartotekach oraz na dalszych etapach postępowania.

Kolejnym etapem jest rozmowa z komisją kwalifikacyjną. Pozwala ona w szczególności na ocenę umiejętności autoprezentacji, poprawności w formułowaniu myśli, poznanie zainteresowań kandydata, zakresu kwalifikacji zawodowych i posiadanej wiedzy o Straży Granicznej oraz motywacji do podjęcia służby. To taka okazja do sprawdzenia, czy kandydat naprawdę jest zainteresowany tą służbą. Po pozytywnej rozmowie z komisją osoba jest kierowana do psychologa na badanie psychologiczne. Co do zasady odbywa się ono w Podlaskim Oddziale Straży Granicznej, gdyż pełni u nas służbę 3 psychologów. Kandydaci przez kilka godzin rozwiązują testy i na podstawie tych testów uzyskuje się wstępne wyniki, dodatkowo przeprowadzana jest jeszcze rozmowa psychologa z danym kandydatem. Kandydat musi spełniać określone predyspozycje intelektualne i osobowościowe.

Następnie kandydat składa ankietę bezpieczeństwa osobowego, co inicjuje wszczęcie postępowania sprawdzającego, którego celem jest ustalenie, czy kandydat daje rękojmię zachowania tajemnicy stosownie do wymogów określonych w ustawie o ochronie informacji niejawnych. Warunkiem przyjęcia do służby w Straży Granicznej jest uzyskanie poświadczenia bezpieczeństwa umożliwiającego dostęp do informacji niejawnych. Taka procedura trwa około 3 miesięcy. W trakcie postępowania kwalifikacyjnego kandydat poddawany jest również badaniu psychofizjologicznemu (tzw. wykrywacz kłamstw).

A jak wygląda drugi etap?

Osoby, które przejdą pierwszy etap mogą przystąpić do drugiego etapu postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego jest w jednym z ośrodków szkolenia SG. Od 2020 r. wprowadzono również możliwość przeprowadzania drugiego etapu w Oddziałach SG w których prowadzony jest nabór. Wychodząc naprzeciw kandydatom, w przypadku uzyskania zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej za każdym razem korzystamy z takiej sposobności, co powoduje, że kandydat nie musi jechać do Kętrzyna, Koszalina czy Lubania. Na drugi etap składają się: test obejmujący wiedzę ogólną, test obejmujący znajomość języka obcego, test sprawności fizycznej i rozmowa kwalifikacyjna.

Jeśli osoba przejdzie drugi etap, czyli otrzyma minimum 12 punktów jest następnie kierowana do komisji lekarskiej celem ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Straży Granicznej. W przypadku kiedy kandydat na II etapie nie uzyska minimalnej ilości punktów, może on wystąpić do Komendanta Oddziału z prośbą o umożliwienie ponownego przystąpienia do drugiego etapu. Jednak drugi etap można powtarzać tylko jednokrotnie.

Przejście pozytywnie całej procedury sprawia że kandydat może być przyjęty do służby w Straży Granicznej.

Co dyskwalifikuje potencjalnego kandydata?

Kandydata dyskwalifikować może m.in. karalność, brak odpowiedniego wykształcenia, nieuzyskanie poświadczenia bezpieczeństwa, czy stan zdrowia. Należy tu wskazać, że przepisy określają wykaz chorób i ułomności, które mogą dyskwalifikować kandydata do służby, z którymi to przepisami kandydat jest zapoznawany już na początkowym etapie kwalifikacji. Przykładem jest np. nadciśnienie tętnicze czy duża wada wzroku. Dyskwalifikować może również kandydata zażywanie narkotyków w ciągu ostatniego roku od złożenia dokumentów i jak również duża częstotliwość ich zażywania. Jeszcze parę lat temu jakikolwiek kontakt z narkotykami dyskwalifikował kandydata do służby w Straży Granicznej.

Zaznaczyć też należy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami Komendant Oddziału może odstąpić, w każdym czasie, od prowadzenia postępowania kwalifikacyjnego wobec danego kandydata.

A co, jeśli ktoś zatai np. zażywanie narkotyków podczas wypełniania dokumentów?

Jak już wcześniej wspomniałem jednym z elementów postępowania kwalifikacyjnego jest badanie psychofizjologiczne czyli tzw. badanie wykrywaczem kłamstw. Obecnie na te badania kandydaci są kierowani do Warszawy, jednak czynimy starania aby w niedalekiej przyszłości mogły być one przeprowadzane w Białymstoku. Zawsze informujemy kandydatów, żeby wszelkie informacje zawarte w kwestionariuszu były zgodne z prawdą, bo podane informacje zostaną zweryfikowane – właśnie podczas takiego badania.

Należy tu zaznaczyć, że podanie niepełnych lub nieprawdziwych danych może być podstawą odstąpienia od opracowania, jak również może stanowić postawę do wszczęcia postępowania
w sprawie zwolnienia ze służby w przypadku przyjęcia kandydata.

Jak długo trwa cały proces przyjęcia do służby?

Na chwilę obecną trwa ona przeciętnie od 4 do 7 miesięcy.

Dużo osób odpada?

Biorąc pod uwagę ilość złożonych podań i ilość przyjmowanych kandydatów do służby, to można powiedzieć, że całą procedurę przechodzi 1 na 4 osoby. Na każdym etapie postępowania odpadają kandydaci, jednak najwięcej dyskwalifikowanych jest po badaniu psychologicznym.

Jak wyglądają początki służby w Straży Granicznej?

Po przyjęciu do służby funkcjonariusz jest mianowany na stanowisko kursanta i zanim zostanie skierowany na szkolenie podstawowe i szkolenie podoficerskie do jednego z ośrodków szkolenia SG (najczęściej jest to Kętrzyn), odbywa niezbędne szkolenia w Podlaskim Oddziale Straży Granicznej (2-3 tygodnie). W tym czasie otrzymuje również umundurowania i składa ślubowanie. Następnie po zakończeniu szkolenia podoficerskiego w jednym z ośrodków szkoleń (na obecną chwilę trwa ono ok. 6 miesięcy) nowo przyjęci funkcjonariusze wracają do macierzystych oddziałów, gdzie mianowani zostają na wyższe stanowiska i stopnie służbowe i zostają skierowani do służby w bezpośredniej ochrony granicy państwowej do 1 z 16 placówek SG Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej.

Jak wygląda służba na granicy?

Jest bardzo różnorodna i jest to z pewnością jeden z elementów zachęcających do służby w Straży Granicznej. Każdy dzień wygląda inaczej. Funkcjonariusze mają możliwość pełnienia służby w różnych pionach: granicznym, cudzoziemskim, dochodzeniowo – śledczy, logistycznym, kadrowym, księgowym. W ciągu 20 czy 30 lat służby można ją pełnić w jednym pionie, a można przejść przez kilka komórek i robić dziesiątki różnych rzeczy.

Dlaczego warto starać się o pracę w straży granicznej?

Jest to z pewnością stabilna praca. Jeśli ktoś zostanie przyjęty do służby w Straży Granicznej, będzie wykonywał zadania zgodnie z powierzonym zakresem obowiązków i nie będzie miał konfliktów z prawem, to nie będzie podstaw do jego zwolnienia, aż do osiągnięcia prawa do emerytury. Jesteśmy instytucją budżetową, mundurową, gwarantującą stabilność zatrudnienia i wypłatę wynagrodzenia, co w przypadku prywatnych zakładów pracy nie musi być do końca pewne. Plusem są też uprawnienia emerytalne. Mimo że w ostatnich latach one ewaluowały, to jednak nadal są atrakcyjne i nowo przyjęci funkcjonariusze na emeryturę będą mogli przejść już po 25 latach służby. Oczywiście jej wysokość nie będzie taka jak w przypadku odejścia na pełną emeryturę, jednak takie uprawnienia funkcjonariusz już nabywa.

Myślę, że na chwilę obecną wynagrodzenie też jest atrakcyjne. Na naszych stronach internetowych i ulotkach promocyjnych informujemy o tym, na jakie wynagrodzenie może liczyć kandydat. Osoba po przyjęciu do służby do 26. roku życia może liczyć na 3370 zł netto, a po ukończeniu szkolenia jest to o ponad tysiąc złotych więcej i wynosi ok. 4684 zł netto. Osoba powyżej 26. roku życia może liczyć odpowiednio na zarobki rzędu 3256 zł netto i 4396 zł netto. Zważywszy na fakt, że często przyjmowane są osoby tuż po szkole średniej, to zarobki z pewnością są atrakcyjne. Do tego dochodzą nagrody roczne, jubileuszowe i wiele innych dodatków, jak równoważnik pieniężny na umundurowanie, dofinansowanie do wypoczynku, zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby z miejscowości pobliskiej, równoważnik za brak kwatery.

Funkcjonariuszom przysługują płatne urlopy wypoczynkowe w wymiarze 26 dni i urlopy dodatkowe. Ponadto posiadamy bogatą ofertę szkoleń i kursów realizowanych w ośrodkach szkolenia SG. Funkcjonariusze Straży Granicznej mają możliwość udziału w misjach poza granicami RP. To wszystko sprawia, że służba w Straży Granicznej jest bardzo atrakcyjna.

Telefon do Sekcji Organizacji i Naboru WKiSz: 85 714 55 33.