Kompleks pomnikowy na Wysokim Stoczku, poświęcony obrońcom miasta z września 1939 roku wykonany został w roku 1973 jako pomnik przyrody. Stało się to z inicjatywy Antoniego Maleckiego obrońcy Białegostoku z 1939 roku. Został ustawiony w miejscu stanowiska bohaterskiej obrony miasta pod rozkazami ppłk. Zygmunta Szafranowskiego przez żołnierzy 42. Pułku Piechoty, którzy odparli cztery ataki Niemców. Pomnik zrealizowano poprzez użycie drzew rosnących przy trasie do Warszawy, "świadków" wydarzeń wojennych z 1939 r. w postaci okorowanych pni topoli i wierzb, które odpowiednio posadowiono i zakomponowano co stworzyły niepowtarzalną scenografię dramatycznych wydarzeń z tamtych lat.
Pomnik uległ degradacji w wyniku naturalnych procesów i pod koniec lat 80. doszło do jego rekonstrukcji. Nowe elementy wykonano z blachy miedzianej, zachowując ich poprzednią wielkość oraz skalę. Dojścia do pomnika oraz nawierzchnię placu wyłożono kostką granitową. Uzupełniono informacje poświęcone jednostkom wojskowym biorącym udział w walkach we wrześniu 1939 r. poprzez wykonanie tablic i napisów w brązie. Odsłonięcie pomnika odbyło się w 50-tą rocznicę wybuchu II wojny światowej.
Naprawa po złodziejach
Kompleks przeszedł renowację już w 2008 roku, ponieważ elementy miedziane stały się łupem złomiarzy. Z 11 drzew stanowiących kompozycję pomnikową, pozostało osiem betonowych kikutów odartych z powłoki miedzianej. Zaledwie na trzech drzewach zachowały się miedziane korony. Nienaruszona została jedynie ściana z kostki granitowej po prawej stronie przy wejściu na teren pomnika, na której umieszczony jest napis "Obrońcom miasta, wrzesień 1939, społeczeństwo".
Głównym elementem całości kompozycji przestrzennej stał się nowy akcent rzeźbiarski zainspirowany ostrzeliwaniem przedpola z okopów oraz korony drzew wykonane w formie ekspresyjnej. Plac pomnikowy i główny ciąg komunikacyjny został pokryty szarą kostką granitową, a ławki zostały wykonane z kamienia naturalnego – tzw. bloki strzegomskie. Odrestaurowano starą studnię oraz maszt. Wykonano symbole jednostek biorących udział w walkach w postaci płaskorzeźb na przedniej ścianie elewacji. Obiekt został oświetlony, objęty monitoringiem, a akcenty przestrzenne zostały wyeksponowane. Odsłonięcie kompleksu pomnikowego odbyło się w dniu 13 września 2009 roku.
Kolejna renowacja
Teraz, po 10 latach miasto znów bierze się do odrestaurowania tego miejsca, gdzie co roku odbywają się uroczystości z okazji rocznicy wybuchu II wojny światowej. Właśnie ogłoszono przetarg na przeprowadzenie renowacji. Zakres prac obejmuje m.in. oczyszczenie powierzchni betonowych i granitowych, uzupełnienie ubytków, impregnację elementów betonowych, malowanie niektórych powierzchni.
Do przetargu można zgłaszać się do 19 sierpnia. Firma która wygra, będzie miała czas na przeprowadzenie prac do 31 października.
mateusz.nowowiejski@bialystokonline.pl
