Na początku ideą było nakręcenie filmu "Tandemem przez Podlasie", ale twórcom wydało się to jednak za mało nośne i w pewien sposób ograniczone. Tym bardziej, że granica to umowna rzecz. Postanowili więc pokazać również białoruskie pogranicze. Zawsze fascynował ich miks kultur i języków - na polskim pograniczu usłyszeć można przecież język białoruski, a na białoruskim - polski.
Jedziesz wolniej, widzisz więcej
Radek jest Polakiem o białoruskich korzeniach, a Paweł - Białorusinem o polskim rodowodzie. Podczas wyprawy chcieli się dowiedzieć czegoś o sobie, ale też o innych ludziach zamieszkujących pogranicze. Podróżowali tandemem, bo... kto jedzie wolniej, widzi przecież o wiele więcej.
- Szukaliśmy czegoś, co otworzy ludzi - tłumaczy Maciej Rant z kolektywu Podlasie Makes Me Happy. - A oryginalny wehikuł, jakim jest czerwony tandem, przyciągał uwagę i był katalizatorem rozmów. Poza tym dobrze wyglądał w kadrze.
Inny twórca, Tomek Adamski, dodaje, że jazda tandemem wymusza współpracę podróżujących. Gdy jedna osoba zahamuje, druga też się zatrzyma.
- Na pograniczu wszystko się przenika i podróż tandemem to pokazała. Nawet dwójka bohaterów prowadzi rozmowy raz po polsku, raz po rosyjsku, a raz mieszanką tych języków. Trudno tu o jednoznaczność - kto jest Białorusinem, a kto Polakiem.
Dziadek Mróz zaprasza zimą
Pogranicze okazało się być bardzo gościnnie. Ludzie zapraszali gości do domów, częstowali tym, co posiadali. Filmowcy wspominają pewną kobietę na Białorusi, posiadaczkę pięknych kotków.
- Przyjęła do domu siedmiu obcych chłopa (z Radkiem i Paszką podróżowała ekipa ze sprzętem filmowym i ekwipunkiem - przyp. red.) i nakarmiła - snuje opowieść Tomek Adamski. - Chcieliśmy jej podziękować, proponując pieniądze. Zapytała, czy chcemy ją obrazić. Okazało się, że gdy była w Polsce, została podobnie ugoszczona.
W innej wiosce spędzili wspaniały wieczór przy ognisku z szaszłykami i muzyką akordeonu. Odwiedzili też Dziadka Mroza w jego królestwie w Puszczy Białowieskiej. Białoruski odpowiednik naszego św. Mikołaja zapraszał ich zimą. Kręcili także w strefie przygranicznej. Tego rodzaju zdjęcia nie byłyby możliwe bez pomocy okazanej ekipie przez konsula Białorusi i wojewodę podlaskiego. Były też wzruszające momenty, m.in. spotkanie z panem Bolesławem po białoruskiej stronie, który podczas rozmowy po polsku popłakał się.
- Osoby, które spotkaliśmy pogodziły się jednak ze swoim losem i odnalazły w miejscu, w którym przyszło im żyć - ocenia Radek Dąbrowski.
Pogranicze jak magnes
Ekipa realizująca film podkreśla, że granica między Polską a Białorusią - zarówno w języku, jak i w pejzażu - jest zatarta. Nie chcieli, by była ona więc widoczna w filmie.
Tomek: - Film nie jest turystyczna pocztówką, ale naszą wizją, jak czujemy i widzimy pogranicze, przez które zawsze przejeżdżamy. Tam jest coś w rodzaju magnesu.
Ale każdy może na swój sposób odebrać pogranicze.
Maciek: - Każdy, kto pojedzie tą trasą, może zarejestrować inną rzeczywistość. I to jest właśnie w pograniczu fascynujące - każdy może je odkryć dla siebie. Nasz film ma zachęcać do takiego odkrywania.
Kolektyw Podlasie Makes Me Happy odkrywał pogranicze dzięki wsparciu finansowemu Kompanii Piwowarskiej w ramach prospołecznego programu "Żubr budzi Podlasie". Realizowany przez niego projekt "Podlaskie Zwierciadła" obejmuje też wystawę fotografii "Wielokulturowość Podlasia", pokazujących obcokrajowców, których życie, praca i działania wzbogacają Białystok i cały region, oraz skrypt edukacyjny przygotowany we współpracy z białostockimi socjologami i pedagogami.
Premiera filmu "Tandemem przez pogranicze" odbędzie się w czwartek, 26 stycznia o godz. 18.30 w kinie Forum, bilet - 8 zł.
