"Kły Mołotowa" w rejonie Drohiczyna i Siemiatycz
Linia Mołotowa jest fragmentem najdłuższej linii fortyfikacyjnej dwudziestowiecznej Europy. To pas sowieckich umocnień, ciągnących się wzdłuż granicy z Niemcami, wytyczonej po podziale Polski w 1939 roku. Linia Mołotowa rozciągała się od przedwojennej granicy polskiej-rumuńskiej aż do litewskiej Kłajpedy. W skład linii wchodziło 13 Rejonów Umocnionych. Rejon umocniony to nic innego jak obszar, który posiada rozbudowane stałe fortyfikacje. Budowano go zazwyczaj w strategicznym miejscu, umożliwiającym obronę przed wrogiem.
Prace nad budową schronów na linii Mołotowa rozpoczęto latem 1940 roku. Przy budowie umocnień pracowało około 140 tysięcy żołnierzy i prawie 18 tysięcy cywilnych specjalistów. Do pracy zmuszano także tysiące okolicznych mieszkańców. Do wybuchu wojny niemiecko - sowieckiej, w czerwcu 1941 roku, wybudowano 1900 schronów w tym: 542 schrony dla broni maszynowej, 460 schronów obrony przeciwpancernej, 68 schronów artylerii fortecznej, 43 schrony dowodzenia, a 800 obiektów pozostało niedokończonych.
Na północny-zachód od Drohiczyna, po wschodniej stronie Bugu, zlokalizowany był silnie rozbudowany zespół umocnień. Jedno ze zgrupowań schronów zlokalizowane jest przy drodze krajowej nr 62 Sokołów Podlaski - Drohiczyn, w rejonie wsi Różańce. Następne schrony spotkamy dookoła Minczewa, na południe od drogi łączącej Putkowice Nadolne i Nagórne oraz w Wierzchucy Nagórnej, na zachód od przechodzącej przez nią drogi głównej.
Dwa dobrze umocnione ugrupowania schronów bojowych, można spotkać między rzeką Bug a Siemiatyczami. Pierwsze zlokalizowane jest po obydwu stronach drogi krajowej nr 62 Drohiczyn- Siemiatycze. Część schronów wybudowano na wzniesieniach na północ od wsi Słochy Annopolskie, pozostałe na południowy-wschód od tej miejscowości, aktualnie znajdują się w lesie.
Najbardziej ufortyfikowany punkt oporu położony jest na południowy-wschód od Siemiatycz, w pobliżu skrzyżowania drogi wojewódzkiej nr 640 Siemiatycze - Moszczona Królewska z linią kolejową, dookoła miejscowości Anusin. Po fortyfikacjach prowadzi niebieski szlak turystyczny (długości 23 km), tzw. szlak bunkrów-schronów, który rozpoczyna się we wsi Wólka Nadbużna poprzez Anusin, Olendry, Maćkowicze do Mielnika.
Twierdza Osowiec nad Biebrzą
Twierdza Osowiec to XIX wieczna twierdza wybudowana jeszcze za cara Aleksandra II. Położona jest wśród bagien biebrzańskich w Osowcu Twierdzy. Po ponad 120 latach robi ogromne wrażenie i jest świadkiem potęgi carskiej Rosji. Twierdza nad Biebrzą znana jest z tego, że nigdy nie została zdobyta. W czasie I wojny światowej wszelkie próby zdobycia jej przez Niemców skończyły się kompletnym fiaskiem, nawet ta z użyciem gazów bojowych. Fortyfikacja składa się z czterech fortów: Centralnego (I), Zarzecznego (II), Szwedzkiego (III) oraz Nowego (IV).
Na dzień dzisiejszy do zwiedzania dostępny jest jedynie fort Centralny i Szwedzki. Pozostałe 2 zostały zniszczone podczas II wojny światowej. W dzień przed wybuchem I wojny światowej Twierdza Osowiec liczyła ponad 8200 żołnierzy. Obecnie bunkry twierdzy są zamieszkałe przez ogromną ilość nietoperzy. Na fortach gniazduje bielik i wiele innych ptaków. Na stałe zadomowiły się też łosie i sarny.
Ze schronami, tunelami i innymi budowlami wojskowymi, od dawna wiążą się liczne legendy. Twierdza ma też swoje duchy, w tym Czarną Damę oraz Tunel Śmierci, w którym pokutuje od 1912 roku duch oficera rosyjskiego. Twierdza jest położona 25 km na północny-wschód od Knyszyna, przy drodze nr 65 do Grajewa.
Forty w Piątnicy Poduchownej
Forty w Piątnicy to powstałe na przełomie XIX i XX wieku umocnienia będące częścią linii carskich fortów mających powstrzymać atak niemiecki z rejonu Mazur.
Pięć fortów, trzy na północnym brzegu Narwi w Piątnicy, połączone ciągłym wałem i dwa ziemne na południowym brzegu rzeki, broniło najdogodniejszej przeprawy przez bagnistą Dolinę Narwi. Forty posiadały własne kuchnie, piekarnie, ujęcie wody, ogrzewanie, były przygotowane na sytuację odcięcia od zaopatrzenia. W 1920 roku fortyfikacje i postawa obrońców na pięć dni zatrzymała natarcie wojsk sowieckich, co pozwoliło na lepsze przygotowanie obrony Warszawy. W czasie kampanii wrześniowej wojska hitlerowskie nie zdołały sforsować umocnień, które załoga musiała opuścić po załamaniu się linii obrony Narwi.
Najlepiej zachowany Fort I można dziś zwiedzać samemu (zachowując dużą ostrożność). Bramy w bloku koszar umożliwiają przejście na dziedziniec, z którego widać dwa schrony pogotowia bojowego. W fortach II i III wytyczono trasy turystyczne, które można zwiedzać z przewodnikiem.
Bunkry w Bakałarzewie (okolice Suwałk)
Bunkry w Bakałarzewie wchodziły w skład linii Wschodniopruskiej Pozycji Obronnej, biegnącej wzdłuż granicy dawnych Prus oraz były częścią Mazurskiej Pozycji Granicznej, ciągnącej się na zachód od Bakałarzewa wzdłuż rzeki Rospudy. Hitlerowcy przystąpili do ich budowy wiedząc, że wojna z ZSRR zbliża się nieuchronnie. Umiejscowienie jednego z punktów oporu w Bakałarzewie wynikało z faktu, iż tędy biegła najkrótsza droga z Suwałk do Olecka. Podobne umocnienia wybudowano w okolicy m. in. Filipowa i Raczek. Wzgórza na których wznoszono nadawały się idealnie do tego celu, ponieważ górowały nad całą okolicą.
Całość obiektu składa się z pięciu schronów, których żelbetonowe mury zewnętrzne miały grubość nawet 3,5 metra. Budową tych bunkrów zajmowały się między innymi jednostki inżynieryjne Wehrmachtu oraz organizacja Todt. Prace budowlane rozpoczęto jesienią 1940 roku. Ludność polska nie mogła zbliżać się do placu budowy.
W dawnym bunkrze z okresu drugiej wojny światowej znajduje się muzeum ukazujące burzliwą historię linii umocnień Prus Wschodnich.
24@bialystokonline.pl
