Gminy niewystarczająco dbają o cenne przyrodniczo obiekty, chociaż są do tego zobowiązane. Część z nich nie podejmuje żadnych działań, aby zabezpieczyć i właściwie oznakować pomniki przyrody czy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Lokalnych form ochrony przyrody nie zabezpiecza w odpowiedni sposób także prawo miejscowe. Ponadto nie wiadomo, gdzie dokładnie, ani ile cennych przyrodniczo obiektów znajduje się w naszym kraju – takie wnioski wynikają z raportu NIK o lokalnych formach ochrony przyrody.
Pod tą ostatnią nazwą kryją m.in. pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.
Nie przykładają wagi
Izba skontrolowała pod tym kątem 29 gmin i tylko 2 z nich wypadły pozytywnie. Wśród tych ocenionych negatywnie są niestety także regiony z województwa podlaskiego. Kontrolerzy przyjrzeli się gminom Augustów, Nurzec-Stacja, Dubicze Cerkiewne, a także Narewka i Hajnówka, na których terenie leży Puszcza Białowieska.
Głównymi zarzutami było to, że w gminach brak było strategicznych planów dotyczących ochrony przyrody lub były one nieaktualne. W wielu z nich nie przeprowadzano także przeglądu ich stanu. Tutaj akurat Hajnówka świeci przykładem in plus, ponieważ w rozporządzeniu z 2017 roku w studium zagospodarowania przestrzennego ujęto wszystkie 520 pomniki przyrody i 62 użytki ekologiczne. W porównaniu z Dubiczami Cerkiewnymi i Nurcem-Stacją, gdzie w ogóle nie było miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, jest to naprawdę dobry wyniki.
Z drugiej strony, nawet jeśli gminy mają ewidencję, to często nie kontrolują ich stanu. Tutaj jako przykład NIK podaje Narewkę, gdzie ani razu w okresie kontroli nie zwrócono się do Nadleśnictwa Browsk lub Białowieskiego Parku Narodowego, na terenie których leży większość pomników przyrody. Po sprawdzeniu okazało się, że z 61 pomników, których stan w 2010 roku określano jako dobry, 8 było martwych, 3 się wywróciły, a 5 było uschniętych w powyżej 50 procentach.
Wiedza nie wystarczy
Z drugiej strony nawet jeśli gminy otrzymywały informację, to zdarzało się, że nic z nimi nie robiły. W 2015 roku Nadleśnictwo Hajnówka przełożyło zestawienie wyników kontroli stanu 77 drzew-pomników przyrody, z którego wynikało, że: 38 drzew było w stanie postępującego rozkładu, 12 – zakwalifikowanych jako posusz, 10 – złamanych lub wywróconych, a pozostałe mocno uszkodzone przez uderzenie pioruna lub martwe. Kolejne wyniki, dotyczące następnych 61 drzew przedstawiono w 2017 roku. Wynikało z niego, że: 56 drzew zostało zakwalifikowanych jako posusz, w tym 21 wywróconych z postępującym rozkładem pnia, a pozostałe pięć są wywrotami z zaawansowanym rozkładem.
W swoim piśmie Nadleśnictwo wnioskowało o rozważenie możliwości zniesienia ochrony 61 drzew z uwagi na utratę wartości przyrodniczych. W urzędzie nie podjęto żadnych działań w tym celu, jak też innych czynności ochronnych lub zabezpieczających.
Te wyniki niestety pokazują, że nawet w gminach, w których walory przyrodnicze powinny stanowić dodatkowy atut ze względu na swoją wyjątkowość, jak w przypadku obszarów Puszczy Białowieskiej, władze potrafią zaniedbać opiekę nad nimi.
mateusz.nowowiejski@bialystokonline.pl
