"Łupaszka" na bilboardach
Na kilku białostockich wieżowcach umieszczono gigantyczne bilboardy przedstawiające postać mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. "Łupaszka" z dwoma jego kompanami. Nad postaciami znalazło się hasło "Walczył i zginął za wolną Polskę", a poniżej hasztag #moja niepodległa i loga marszałka województwa, Instytutu Pamięci Narodowej oraz Podlaskiego Instytutu Kultury.
Oficjalne odsłonięcie bilboardów zaplanowano na wtorek (6.02) na godz. 14.30 przy wieżowcu przy ul. Kopernika 3A. Termin nie jest przypadkowy, bo za dwa dni obchodzona będzie 69. rocznica zamordowania przez komunistów dowódcy 5. Wileńskiej Brygady AK.
Białostocki IPN podkreśla, że akcja bilboardowa jest wspólnym przedsięwzięciem Instytutu oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Już wiadomo, że nie spotka się z powszechną akceptacją. Gdy tylko w mediach społecznościowych pojawiły się pierwsze informacje o jej prowadzeniu, nie brakowało komentarzy osób bulwersujących się, że upamiętniany jest ludobójca.
Pamięć IPN kontra pamięć mieszkańców
Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" prowadził działalność konspiracyjną od 1940 r. W 1943 r. z żołnierzy rozbitego oddziału por. Antoniego Burzyńskiego "Kmicica" odtworzył oddział partyzancki, który przeszedł do historii jako 5. Wileńska Brygada, zwana także Brygadą Śmierci. Od wiosny 1945 r. dowodził nią na Białostocczyźnie, a od 1946 r. na Pomorzu.
"Łupaszka" został aresztowany przez UB w 1948 r. Przeszedł okrutne śledztwo i w 1950 r. został skazany na 18-krotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 r., a w 1993 r. unieważniono go. Wiosną 2013 r. na tzw. Łączce Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie odnaleziono jego szczątki. Uroczysty państwowy pogrzeb odbył się w 2016 r.
Postać Zygmunta Szendzielarza nie jest jednak krystalicznie czysta. Kontrowersje wzbudza np. akcja ze wsi Dubinki, gdy jego podkomendni dopuścili się morderstw na ludności cywilnej pochodzenia litewskiego, co nawet historycy IPN określili jako zbrodnię wojenną.
Kontrowersje nie po raz pierwszy
"Łupaszka" już prawie od dwóch lat rozpala Białystok. W 2018 r. rada miejska, w której rządziło Prawo i Sprawiedliwość jego imieniem nazwała ulicę na osiedlu Skorupy. Wiele osób protestowało przeciwko temu, przypominając właśnie pacyfikację Dubinik. Na wspomnianej ulicy zaczęły pojawiać się napisy typu "Ulica ludobójcy" czy "Łupaszko morderca", a także niszczono tabliczki z jej nazwą. Po wyborach, gdy większość w radzie przejęła Koalicja Obywatelska, postanowiono zmienić kontrowersyjnego patrona. Doszło do tego, ale wojewoda podlaski wydał rozstrzygnięcie nadzorcze w sprawie nieważności uchwały o zmianie nazwy. Sprawa w tej chwili jest w sądzie administracyjnym, bo z decyzją Bohdana Paszkowskiego nie zgadzają się radni.
Oprócz Zygmunta Szendzielarza skrajne emocje wśród Podlasian rozpala też inny żołnierz podziemia niepodległościowego - Romuald Rajs ps. "Bury". Od 2005 r. był uznawany za ludobójcę, bo w okolicach Bielska Podlaskiego jego oddziały spaliły 5 wsi w wyniku czego zginęło w około 80 osób, w tym kobiety i dzieci. W marcu 2019 r. IPN uniewinnił jednak partyzanta. Największe oburzenie wzbudził fragment uzasadnienia mówiący, że "miał przecież możliwości, by puścić z dymem nie pięć, ale znacznie więcej wiosek białoruskich w powiecie Bielsk Podlaski".
Więcej na ten temat:
IPN uniewinnił Burego. Bo przecież mógł zabić więcej osób
ewelina.s@bialystokonline.pl
