Białostocki kościół uznany przez Andrzeja Dudę za Pomnik Historii

Fot: MN

W poniedziałek (10.12) podczas uroczystej gali w Teatrze Narodowym w Warszawie Prezydent RP Andrzej Duda wręczył przedstawicielom 14 instytucji rozporządzenie ustanawiające podległe im obiekty Pomnikami Historii. Wśród nich znalazł się zespół kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha w Białymstoku. Dokument oraz pamiątkową tablicę od prezydenta odebrał ks. prałat Tadeusz Żdanuk, proboszcz parafii św. Rocha w Białymstoku, który przybył na uroczystość wraz z abp. Tadeuszem Wojdą.

Wraz z bazyliką pw. św. Rocha w Białymstoku status Pomnika Historii otrzymały m.in. katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku, Stocznia Gdańska - miejsce narodzin Solidarności, Zamek Piastów Śląskich w Brzegu, Twierdza Przemyśl czy najstarsza kopalnia ropy naftowej w Bóbrce.

Najwyższe odznaczenie

Wspomniana "czternastka" została dodana w ramach programu "100 Pomników Historii na stulecie odzyskania Niepodległości", którego celem jest ukazanie i upamiętnienie obiektów szczególnie ważnych dla historii Polski. Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków wymienionych w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju.

Rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu.

Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 105 zabytkom. Do tego grona mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.

Nie bez problemów

Kościół pw. św. Rocha w Białymstoku wzniesiono w latach 1927-1946 jako wotum wdzięczności za odzyskanie niepodległości w 1918 r. i zwycięstwo nad nawałą bolszewicką z 1920 r. Modernistyczna świątynia projektu inż. arch. Oskara Sosnowskiego z 78-metrową wieżą zwieńczoną 3-metrową figurą Matki Bożej góruje nad miastem. Jest jednym z najciekawszych polskich kościołów XX w., a pod względem architektury jedną z bardziej oryginalnych budowli pierwszej połowy XX stulecia na świecie. W październiku 2018 r. papież Franciszek nadał kościołowi tytuł Bazyliki mniejszej.

Jego uhonorowanie zostało jednak przeciągnięte w czasie. Rada Ochrony Zabytków wyraziła bowiem zgodę na nadanie mu tytułu "Pomnika Historii" już w 2017 roku, warunkiem było jednak, żeby z budowli zniknęły wiszące na niej wielkie banery, na które wydawał pozwolenie poprzedni wojewódzki konserwator zabytków Andrzej Nowakowski. Dopiero po zdjęciu reklam w grudniu zeszłego roku cała procedura ruszyła.

Wyróżnienie ma tym większą wagę, że w województwie podlaskim tytuł "Pomnika Historii" noszą tylko meczety w Bohonikach i Kruszynianach oraz Kanał Augustowski.