Pierwszym komendantem KL POW w Choroszczy był Wiktor Kuczyński, a po nim Stanisław Turecki "Olsza". Wkrótce ta konspiracyjna organizacja liczyła ponad 60 członków czynnych (zaprzysiężonych) i wspierających.
Członkowie POW na przełomie lat 1918 i 1919 brali aktywny udział w rozbrajaniu posterunków niemieckich w Choroszczy i okolicach, przejęli niemiecki tabor wojskowy pod Fastami, uczestniczyli też w szeregu akcji sabotażowych. Po odzyskaniu niepodległości przez Choroszcz (19 lutego 1919 r.), wielu z nich wstąpiło ochotniczo do Wojska Polskiego. Jeden z nich – Florian Piłasiewicz, żołnierz 33. pułku piechoty, poległ 20 stycznia 1919 r. pod Homlem.
Społeczeństwo gminy Choroszcz pamięta o swoich bohaterach. W listopadzie 1983 roku, w kościele parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika ufundowano tablicę upamiętniającą członków KL POW. W 2017 roku, w setną rocznicę otworzenia choroszczańskiej POW odbyły się trzydniowe okolicznościowe obchody, uświetnione m.in. konferencją naukową pn. "Polskie tradycje niepodległościowe Choroszczy i okolic. Historia, antropologia, literatura", promocją albumu i folderu oraz wernisażami dwóch okolicznościowych wystaw, a także koncertem pieśni patriotycznych.
Najważniejszym elementem uroczystości było odsłonięcie Pomnika KL POW w miejscu powstania organizacji, czyli u zbiegu ulic Lipowej i H. Sienkiewicza. Odsłonięcia monumentu dokonała pani Halina Bielawska – córka Stanisława Lewanowskiego ps. "Jeż", zaś aktu poświęcenia miejsca dokonali: ks. ppłk. Tomasz Paroń, proboszcz parafii wojskowej pw. św. Jerzego w Białymstoku, oraz ks. prałat Stefana Brzostowski, wnuk peowiaka Stefana Brzostowskiego ps. "Chmielnicki".
Główne obchody 105. rocznicy powstania KL POW odbędą się w niedzielę (9.10). Żołnierze Polskiej Organizacji Wojskowej i rodziny peowiaków wezmą udział we mszy świętej o godz. 12:15 w miejscowym kościele. Następnie, ok. godz. 13:30 przy Pomniku POW, u zbiegu ulic Lipowej i H. Sienkiewicza w Choroszczy odbędzie się uroczyste złożenie wieńców, kwiatów i zapalenie Zniczy Pamięci. Następnie o godz. 14:00 w auli Miejsko-Gminnego Centrum Kultury i Sportu, w ramach XXIII Kawiarenki Historycznej pn. "Bohaterowie sprzed stu lat", odbędzie się debata historyczna nawiązująca do udziału mieszkańców Choroszczy i okolic w dziele odzyskania niepodległości. W programie przewidziano prezentację książki pt.: "Bohaterowie sprzed stu lat. Portret zbiorowy" (wydanie II, uzupełnione). Odbędzie się również okolicznościowy pokaz wystawienniczy, na który złożą się dwie ekspozycje: "Podlascy twórcy niepodległości Polski" i "POW w zbiorach Jana Adamskiego".
anna.kulikowska@bialystokonline.pl
