W środę (13.12) wojewoda podlaski podpisał trzy zarządzenia zastępcze. Zgodnie z ich treścią, zmienione zostaną nazwy trzech ulic. Dwie z nich znajdują się w Białymstoku, jedna natomiast w Kleosinie (gmina Juchnowiec Kościelny).
Bez Leona Kruczkowskiego
W stolicy Podlasia ul. Leona Kruczkowskiego zastąpiona zostanie ul. Tadeusza Stefana Gajcego. Zmiana ta podyktowana jest tym, że Leon Kruczkowski w okresie powojennym aktywnie zaangażował się w działalność komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, później zaś był członkiem KC PZPR. Zasiadał także na stanowisku wiceministra kultury i sztuki w rządzie Józefa Cyrankiewicza oraz w Sejmie PRL. Poza tym pisarz ten w okresie dojrzałego stalinizmu objął funkcję prezesa zarządu głównego Związku Literatów Polskich.
Natomiast Tadeusz Stefan Gajcy to poeta, który zginął w Powstaniu Warszawskim. Należał do Armii Krajowej i uczestniczył w konspiracyjnych wieczorach literackich, na których przedstawiał swoje utwory. Jest on uważany za najwybitniejszego, obok Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, twórcę pokolenia Kolumbów.
Leon Kruczkowski nie będzie także patronem jednej z ulic w Kleosinie. Zamiast niego pojawi się Ojciec Janusz Walerowski. Od 2001 r. pełnił on funkcję rektora Domu Misyjnego Księży Werbistów SVD w Kleosinie. Był też m.in.: prezesem zarządu Ochotniczej Straży Pożarnej, kapelanem miasta i pow. białostockiego, strażaków Państwowej i Ochotniczej Straży Pożarnej. W 2008 r. uchwałą Rady Gminy Juchnowiec Kościelny został Honorowym Obywatelem Gminy.
Wyróżnienie dla Bitwy Białostockiej
Poza tym – wracając do Białegostoku – nie będzie już też ul. 1. Armii Wojska Polskiego. Instytut Pamięci Narodowej wskazuje, że została ona utworzona 19 marca 1944 r. na mocy decyzji władz Związku Sowieckiego. Ponadto, za akceptacją Józefa Stalina, na jej czele postawiono Zygmunta Berlinga – zdegradowanego dezertera z Wojska Polskiego. To m.in. powoduje, że formacja ta nie może być dłużej patronem ulicy. Z drugiej jednak strony w zarządzeniu zastępczym wojewody można przeczytać, że "gloryfikacja tego związku operacyjnego, bezprawnie wykorzystanego przez Związek Sowiecki - oprócz działań militarnych przeciw Niemcom - do realizacji celów politycznych, rozbieżnych z polską racją stanu, jest czym innym niż upamiętnienie losu żołnierzy, którzy w różnych okolicznościach znaleźli się w szeregach 1. Armii. Część z nich wywodziła się z jednostek utworzonych przy Armii Czerwonej jeszcze na terytorium ZSRS. Wielu przeszło przez łagry i miejsca zesłania w odległych republikach ZSRS."
1. Armię Wojska Polskiego zastąpi Bitwa Białostocka. Stoczona została ona na terenie miasta 22 sierpnia 1920 r. i była najważniejszym wydarzeniem wojny polsko–bolszewickiej. Marszałek Józef Piłsudski nazwał ją "klęską 16. armii sowieckiej".
Ogólnie - w naszym regionie - samorządy zmieniły nazwy 68 ulic. Jednak do wyjaśnienia jest jeszcze sprawa 11 patronów. IPN musi wydać opinie w tych kwestiach.
Natomiast zarządzenia zastępcze wojewody wejdą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego, chyba że zostaną one zaskarżone przez samorządy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.
dorota.marianska@bialystokonline.pl
