Wystawa "Wspólne dziedzictwo. Historie codziennej współpracy"

16 sierpnia o godz. 15:00 organizatorzy zapraszają na Rynek Kościuszki w Białymstoku (naprzeciwko Kina Ton) na wernisaż wystawy przedstawiającej żydowskie organizacje społeczne działające w Białymstoku przed II wojną światową.

Na wernisażu zabiorą głos:
Piotr Znaniecki i Katarzyna Sztop-Rutkowska - twórcy wystawy
Rafał Rudnicki - Zastępca Prezydenta Białegostoku
Heidi M. Szpek-Idzikowski - prof. Central Washington University, USA
Amy Helpern Degen - z pochodzenia białostoczanka, której przodkowie byli członkami organizacji skautowej Betar w Białymstoku, Bialystok Cemetery Restoration Fund, USA

Wystawa będzie eksponowana do końca września 2024 r.

Współcześnie mówimy o kapitale społecznym, społeczeństwie obywatelskim oraz społecznikach i organizacjach pozarządowych. Warto jednak pamiętać o tradycji działań społecznych. Bardzo wiele organizacji społecznych pojawiło się tu w okresie międzywojennym. Wolna Polska dała przestrzeń na liczne działania swoim obywatelom i obywatelkom.

Społeczność żydowska od czasu przybycia do Białegostoku na zaproszenie Hetmana Branickiego, który stworzył dobre warunki do rozwoju handlu i rzemiosła, dynamicznie się rozwijała, aby osiągnąć apogeum podczas XIX wiecznej rewolucji przemysłowej. W 1895 roku udział Żydów w populacji Białegostoku wyniósł rekordowe 76%. Pomimo zmniejszania się liczebności białostockich Żydów od początku XX wieku, ich udział procentowy w populacji miasta w okresie międzywojennym nadal wynosił niemalże 50%. W 1931 r. z ogólnej liczby mieszkańców Białegostoku wynoszącej 91335 , aż 42,8% stanowili Polacy żydowskiego pochodzenia. Nie jest więc dziwne że tak ogromna rzesza ludzi, organizowała się i tworzyła struktury pomocowe, gdyż problemów społecznych nie brakowało, a wielu białostoczan cierpiało biedę. Jednocześnie żydowscy mieszkańcy Białegostoku byli bardzo aktywni społecznie, na co niewątpliwie wpływ miała cedaka – religijny obowiązek dobroczynności. Działało tutaj prawie 20 stowarzyszeń sportowych i młodzieżowych, z których najbardziej znane to Żydowskie Stowarzyszenie Gimnastyczno-sportowe „Makabi”, Żydowski Klub Sportowy „Stern” czy zrzeszające każde po ponad pół tysiąca członków „Ha-Szomer Ha-Cair”, „Cukunft” i „He-Ce-Haluc Pionier”. Warto wymienić kilka z licznych zrzeszeń gospodarczych, z czołowym „Gemiłus Chesed” skupiającym ponad 16 tysięcy członków, jak również banki spółdzielcze, związek rzemieślników, związek kupców czy związek właścicieli nieruchomości. Ze zrzeszeń ogólnospołecznych warto wspomnieć Towarzystwo Ochrony Zdrowia i organizację dobroczynną „Linas Ha-Cedek” pomagającą potrzebującym białostoczanom bez względu na narodowość czy religię, nie zapominając o Białostockim Towarzystwie Opieki nad Sierotami czy Związku Inwalidów i Sierot Wojennych. Wśród kilkunastu zrzeszeń kulturalno-oświatowych prężnie działały „Kultur-Liga”, „Tarbut” czy Żydowskie Biblioteki Ludowe. Do podtrzymania kultury i sztuki przyczyniało się również wiele żydowskich gazet, teatry, grupy muzyczne i teatralne, na czele z legendarną „Habima”.

Do wybuchu drugiej wojny światowej Białystok był prężnym ośrodkiem żydowskiego życia społecznego, kultury i sztuki, a żydowskie organizacje społeczne były doskonałym przykładem ówczesnego społeczeństwa obywatelskiego.
Kres białostockiej diasporze żydowskiej wraz z jej całym dorobkiem położyła II wojna światowa i Holocaust, który w Białymstoku dramatycznie zapisał się w tragicznych losach miasta podczas wybuchu powstania w getcie i jego likwidacji.

Wystawa jest rozwinięciem ubiegłorocznej ekspozycji, o której można więcej przeczytać i pobrać bezpłatny katalog na stronie: https://soclab.org.pl/projekty/wspolne-dziedzictwo/

Wystawa została przygotowana we współpracy z Miastem Białystok.