Zniszczona w 1944 r. cerkiew pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu należała do najważniejszych zabytków w regionie. Niestety, ze względu na bezpowrotne zniszczenie nadal pozostaje bardzo słabo rozpoznana.
Przy dotychczasowych badaniach (na ogół zresztą pomijających wątek sztuki), podstawowym źródłem wiedzy na temat ikon i sprzętów cerkiewnych były materiały archiwalne: tzw. "Rejestrzyk" archimandryty Sergiusza Kimbara, spisany w 1557 r. rodzaj inwentarza i rozliczenia kosztów, poniesionych przez klasztor w pierwszej połowie XVI w. Drugim źródłem jest "Kronika" Mikołaja Ratkiewicza z pierwszej połowy XVIII w., dzieło wicewikariusza klasztoru, zachowana w rękopisie w zbiorach wileńskich. Znaczącą pomocą jest też zespół fotografii wykonanych w początkach XX w. przez Józefa Jodkowskiego oraz Piotra Pokryszkina.
Odnaleziony w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie zespół fotografii, wykonanych w 1864 r. w Wilnie, w zakładzie fotograficznym mieszczącym się przy ul. Wielkiej, prezentuje pojedyncze najcenniejsze obiekty, które znajdowały się w tym czasie w cerkwi i klasztorze. Ich wartość trudno przecenić: po raz pierwszy możemy obejrzeć przedmioty liturgiczne, opisane m.in. przez Sergiusza Kimbara i klasztorne inwentarze z XVII, XVIII i XIX w., w tej liczbie ikonę Chrystusa Pantokratora, znajdującą się niegdyś w bocznym ołtarzu przy jednym z filarów cerkwi w Supraślu, a także darochranitielnicę, przedstawioną ze wszystkich stron, krzyż zaprestolny - relikwiarz, puchar, według przekazów stanowiący własność Św. Jana z Damaszku oraz wiele innych zabytków, których los nie jest dziś znany. Niektóre z fotografii odwołują się do "Rejestrzyku", sporządzonego przez Sergiusza Kimbara w 1557 r.
Zobacz:
Wystawa "Zaginione skarby"
ewelina.s@bialystokonline.pl
