Wraca sprawa hajnowskiego marszu - tak zdecydował sąd

Fot: Wikipedia

Romuald Rajs w 1943 r.

Kontrowersyjny marsz

24 lutego ulicami Hajnówki przeszedł Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jego uczestnicy prezentowali symbole "krzyża celtyckiego", "falangi" oraz odznaki trupiej główki z piszczelami (tzw. "Totenkopf"), wraz z literami ŚWO ("Śmierć Wrogom Ojczyzny"). Wznosili też okrzyki na cześć Romualda Rajsa ps. "Bury" - dowódcy oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego działającego po 1945 r. na Podlasiu (w 1946 r. dokonywał on "czystek" na ludności wyznania prawosławnego – ofiarą padło kilkadziesiąt osób, w tym kobiety i dzieci).

7 marca Rzecznik Praw Obywatelskich złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstw: publicznego propagowania faszystowskiego ustroju państwa, znieważenia mieszkających w Hajnówce osób wyznania prawosławnego poprzez gloryfikowanie "Burego" oraz pochwalania jego przestępstw.

Zażalenie Rzecznika Praw Obywatelskich

14 września Wydział kryminalny Komendy Miejskiej Policji w Białymstoku umorzył dochodzenie, uznając, że "czyny nie zawierają znamion czynu zabronionego". Trzy dni później decyzję tę zatwierdziła białostocka Prokuratura Rejonowa. Nie zgodził się z kolei Rzecznik Praw Obywatelskich, który zaskarżył to postanowienie. W zażaleniu Adam Bodnar wskazał, że ocena materiału dowodowego zawiera błędy faktyczne i logiczne, a analizy sprawy dokonano w sposób wybiórczy i bez należytego uwzględnienia kontekstu całego wydarzenia.

RPO podkreślił też, że symbol "trupiej główki" użyty podczas marszu w każdym szczególe był identyczny z symbolem "SS-Totenkopf" (układ graficzny czaszki, umiejscowienie piszczeli, a nawet pęknięcia na czaszce). "Wobec braku ustaleń prokuratury co do rzeczywistego wyglądu oznaki honorowej NZW brak było podstaw aby uznać, że to ta odznaka, a nie "SS-Totenkopf", była prezentowana podczas marszu" - wskazał w zażaleniu Rzecznik Praw Obywatelskich.

Wrogi wydźwięk wobec Białorusinów i Ukraińców

Adam Bodnar zwrócił uwagę również na to, że postanowienie o umorzeniu sprawy pomijało fakt, że wznoszenie okrzyków o skrajnie nacjonalistycznym charakterze (np. "Narodowa Hajnówka") w miejscowości zamieszkałej przez osoby utożsamiające się m.in. z narodowością białoruską czy ukraińską ma wyjątkowo wrogi wydźwięk wobec przedstawicieli mniejszości narodowych. Nie dostrzeżono przy tym haseł gloryfikujących sprawcę udokumentowanych przez Instytut Pamięci Narodowej zbrodni na ludności prawosławnej narodowości białoruskiej w 1946 r. w pobliskich miejscowościach.

Z taką argumentacją w czwartek (13.12) zgodził się Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim VII Zamiejscowy Wydział Karny w Hajnówce i uwzględnił zażalenie Rzecznika Praw Obywatelskich oraz uchylił decyzję o umorzeniu dochodzenia. W związku z tym sprawa marszu w Hajnówce ponownie będzie przedmiotem śledztwa.