W 2023 r. przypadają trzy ważne rocznice związane z Kodeksem Supraskim - jednym z najstarszych zabytków piśmiennictwa słowiańskiego: 1000-lecie istnienia, 500-lecie przybycia do klasztoru supraskiego i 200-lecie odnalezienia kodeksu w monastyrze przez Michała Bobrowskiego.
Stąd pomysł arcybiskupa Białostockiego i Gdańskiego Jakuba, by 2023 r. był w województwie podlaskim Rokiem Kodeksu Supraskiego. Pozytywnie odpowiedzieli na niego radni z sejmiku województwa.
– W ramach obchodów zaplanowano m.in. wydanie tłumaczenia „Kodeksu Supraskiego” na język polski oraz wydanie książeczki przybliżającej zabytek najmłodszym. Powstaną też trzy kamienne rzeźby przedstawiające pulpity z otwartą księgą. Zostaną one umiejscowione w Supraślu, gdzie Kodeks był przechowywany, w Wólce Wygonowskiej, skąd pochodził ks. prof. Michał Bobrowski – odkrywca i badacz pisma, oraz w Białymstoku – stolicy województwa – mówił marszałek Artur Kosicki.
„Kodeks Supraski” jest jednym z najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków piśmiennictwa cyrylickiego oraz języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Zawiera teksty, które przetłumaczone zostały przez uczniów świętych Cyryla i Metodego ze znanych utworów greckich. „Kodeks Supraski” stanowi fragment Minei Czetii, czyli Czytanej – księgi cerkiewnej zawierającej zbiór żywotów świętych czczonych przez Kościół Wschodni oraz nauki Ojców Kościoła.
„Kodeks Supraski” przechowywany był przez wieki w Supraskim Monasterze. Klasztor posiadał bardzo bogatą bibliotekę, której zasoby badał ks. Michał Bobrowski. W 1823 r. dokonał swego największego odkrycia - wśród starych ksiąg natrafił na ten kodeks i zapoznał ze swoim odkryciem europejską społeczność naukową. Księga od miejsca swego dotychczasowego przechowywania nazwana została kodeksem supraskim (Codex Suprasliensis).
W trakcie badań rękopis został na trwale podzielony na trzy części i dziś 16 kart znajduje się w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Petersburgu, 118 kart w Bibliotece Uniwersyteckiej w Lublanie i 151 kart w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Polska część kodeksu, wywieziona do Niemiec w latach II wojny światowej, odnalazła się w 1962 r. w Stanach Zjednoczonych i dzięki amerykańskiej Polonii w lipcu 1968 r. uroczyście wróciła do kraju na statku „Batory”.
Wartość naukowa kodeksu polega na tym, że był on i jest najwcześniejszym i najważniejszym źródłem staro-cerkiewno-słowiańskiego języka. To jeden z najcenniejszych dokumentów historii ludzkości, jedyny na świecie tak obszerny zabytek wczesnego chrześcijańskiego piśmiennictwa słowiańskiego, ściśle związany z tradycją świętych Cyryla i Metodego.
W 2007 r. zabytek wpisano na prestiżową listę „Pamięci świata” UNESCO. Jest on na tej liście jednym z niewielu dzieł z Polski, obok m.in. rękopisów Fryderyka Chopina.
ewelina.s@bialystokonline.pl
