To jedno z najstarszych miast w regionie. 450 lat praw miejskich Knyszyna

Fot: Ewelina Sadowska-Dubicka

Pomnik króla Zygmunta Augusta w Knyszynie

Ukochane miejsce króla

W 1528 r. Mikołaj Radziwiłł, biskup żmudzki, właściciel państwa Rajgrodzko-Goniądzkiego, darował małoletniemu Zygmuntowi Augustowi Knyszyn. 10 lat później zarządzająca włościami w imieniu syna królowa Bona nakazała dzierżawcy dóbr knyszyńskich Aleksandrowi Chodkiewiczowi, by ten rozmierzył miasto, wyznaczając nowe działki i porządkując układ urbanistyczny.

Młody król, już jako władca Wielkiego Księstwa Litewskiego, przede wszystkim z uwagi na konflikt z matką coraz więcej czasu zaczął spędzać w swoim państwie. Kraków odwiedzał niechętnie. Wybierał Wilno albo mniejsze, podlaskie miejscowości. Z nich najbardziej ukochał Knyszyn, do 1569 r. leżący właśnie w granicach Litwy.

Z miasteczka, gdzie wybudował swój dwór i założył słynną w całej Europie stadninę koni, wyruszał na polowania, które były odskocznią od królewskich problemów.

Nie chciał wielkiego miasta

Mówi się, że Zygmunt August, pomimo że regularnie od 1545 r. odwiedzał Knyszyn, chciał jak najdłużej zachować kameralny charakter tego miejsca. Prawa miejskie nadał mu dopiero w 1568 r., tuż przed zawarciem Unii Polsko-Litewskiej. Stąd pojawiły się teorie, że myślał o utworzeniu tu stolicy, z której zarządzałby zjednoczonym państwem - Knyszyn znajdował się mniej więcej w jego centrum.

Od czasu nadania praw miejskich prowadzono intensywną rozbudowę rezydencji Jagiellona. Tu znajdowały się np. sławne arrasy - dziś nazywane wawelskimi - i część królewskiego księgozbioru.

W dworze tym 7 lipca 1572 r. Zygmunt August zmarł. Pochówek odbył się w Krakowie, ale w podlaskim mieście, po zabalsamowaniu ciała, pochowano jego serce.

450 lat praw miejskich

Knyszyn otrzymał od króla prawa miejskie dokładnie 450 lat temu - 18 października 1568 r. Oznacza to, że jest jednym z najstarszych miast w regionie (dla porównania Białystok w 1691 r., Suwałki w 1720 r.).

Zygmunt August zezwolił Knyszynowi na posługiwanie się prawem magdeburskim. Ustanowił 4 doroczne jarmarki i cotygodniowe targi w czwartek (co ciekawe, ich tradycja zachowała się do dziś). Przekazał miastu dochody z łaźni, wagi i postrzygalni sukna. W dokumencie nakazał zbudować ratusz, naprawić groblę koło młyna pod dworem, wybrukować rynek i ulice, wybudować w domach murowane kominy oraz przestrzegać przepisów pożarowych.

Daliśmy ten przywilej nasz poddanych naszych mieszczanom knyszyńskim, do którego pieczęć naszą zawiesić kazali i ręką naszą podpisaliśmy. Pisan w Warszawie, w poniedziałek dnia 18 miesiąca Oktobra w dzień świętego Łukasza Ewangelisty lata Bożego Narodzenia 1568. Sigismundus Augustus Rex - podpisał się ostatni Jagiellon.

Konferencja naukowa

Na 450-lecie praw miejskich w Knyszynie odbędzie się konferencja naukowa organizowana przez burmistrza miasta oraz Knyszyńskie Towarzystwo Regionalne im. Zygmunta Augusta. W jej trakcie referaty wygłoszą najbardziej cenieni badacze historii królewskiego grodu: dr hab. prof. Józef Maroszek, mgr Łukasz Gołaszewski, dr hab. prof. UwB Adam Czesław Dobroński, dr hab. Stanisław Czerep, ks. dr Adam Szot, mgr inż. Mieczysław Lewkowicz oraz dr Dan Wołkowycki.

Konferencja odbędzie się w sobotę (20.10) w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Knyszynie. Początek o godz. 10.00. Jest otwarta dla wszystkich.

Szczegółowy program: Konferencja naukowa: 450 lat praw miejskich Knyszyna