Projekt "Świadek historii" - regionalny odpowiednik ogólnopolskiej nagrody IPN Kustosz Pamięci Narodowej - powstał w 2008 r. w białostockim Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej, a wszedł w życie w marcu 2009 r.
Oznaczenie to przyznawane jest osobom fizycznym szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii Narodu Polskiego w poszczególnych regionach kraju oraz osobom wspierającym pion edukacyjny IPN-u w realizacji ustawowej działalności. Może być przyznana nie tylko obywatelom polskim. Co więcej, nagrodzonym można zostać także pośmiertnie.
Do tegorocznej, VIII edycji zgłoszono 39 kandydatów. 9 listopada Kapituła Nagrody Honorowej "Świadek Historii" pod przewodnictwem dr. Mateusza Szpytmy, zastępcy prezesa IPN-u postanowiła przyznać nagrody 6 z nich.
Uroczyste wręczenie odznak odbyło się w poniedziałek (19 grudnia) w sali konferencyjno-wystawienniczej Oddziału IPN w Białymstoku.
Laureatami zostali:
- Kazimierz Busma (ur. 1923 r.), żołnierz AK, represjonowany przez UB; na początku lat 80. współtwórca struktur i aktywny działacz NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych; w 1995 r. założył Polskie Stowarzyszenie Patriotów w Solidarności w Kostrach Podsędkowiętach, zajmujące się przede wszystkim sprowadzaniem do Ojczyzny Polaków z Syberii i Kazachstanu; na rzecz sprowadzanych rodzin ofiarował znaczną część własnego majątku.
- Bogusław Szczepan Łabędzki (ur. 1968 r.), nauczyciel, badacz, regionalista, znawca historii walk niepodległościowych na Podlasiu; od 2012 r. prezes Stowarzyszenia Historycznego im. Danuty Siedzikówny "Inki", propagującego wiedzę na temat powojennej konspiracji niepodległościowej; organizator rajdów śladami V Wileńskiej Brygady AK i uroczystości upamiętniających walki powojennej partyzantki niepodległościowej, spotkań z młodzieżą; stale współpracuje z białostockim Oddziałem IPN.
- Antoni Adam Mazalewski (ur. 1929 r.), żołnierz Armii Krajowej, Prezes Obwodu Suwałki Światowego Związku Żołnierzy AK; inicjator budowy wielu pomników upamiętniających działania AK na Suwalszczyźnie, przede wszystkim pomnika Ofiar Obławy Augustowskiej w Gibach; inicjator i uczestnik uroczystości patriotycznych oraz spotkań z młodzieżą szkolną.
- śp. Michał Pietkiewicz (ur. 1917, zm. 1988 r.) - żołnierz września 1939 r., represjonowany przez sowietów; w pierwszych latach powojennych nauczyciel, szykanowany za nauczanie prawdy o historii Polski; współzałożyciel białostockiej "Solidarności", w 1980 r. przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego związku; przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika "Solidarności" i Fundacji Sztandaru Zarządu Regionu; propagator pamięci o polskich Kresach; w 1981 r. wielokrotnie upominał się o Polaków pozostałych na Wschodzie; internowany za działalność opozycyjną.
- Szkoła Podstawowa im. Armii Krajowej w Janówce – od 20 lat nosi swe zaszczytne imię; funkcjonuje przy niej Muzeum Armii Krajowej, stanowiące ponadlokalne centrum edukacyjne; w programie nauczania placówki podkreślany jest patriotyzm i wiedza historyczna; uczniowie i kadra aktywnie uczestniczą w obchodach narodowych rocznic, stanowiąc pozytywny przykład dla innych placówek oświatowych w regionie.
- Jerzy Wnorowski (ur. 1941 r.) - od 1990 r. prezes łomżyńskiego Stowarzyszenia Pamięci Walczących z Komunizmem i Faszyzmem "Zapora"; w latach 50. represjonowany przez UB; działacz "Solidarności"; od ponad 25 lat prowadzi aktywne działania na rzecz upamiętniania bohaterów podziemia antyhitlerowskiego i antykomunistycznego; organizator licznych imprez historycznych związanych z walką o niepodległość Polski; opiekun miejsc pamięci i grobów polskich bohaterów; inicjator i organizator budowy pomników i tablic przypominających bohaterów walk o niepodległość.
ewa.r@bialystokonline.pl
