Specjalna folia ograniczy kolizje ptaków z oknami. UwB właśnie ją testuje

Fot: M. Skindzier / UwB

Znajdowali nawet kilka martwych ptaków tygodniowo

Okna wielkich rozmiarów, ozdobne refleksyjne elementy, szklane ściany – we współczesnej architekturze pojawia się ich coraz więcej, zarówno w biurowcach, budynkach użyteczności publicznej, jak i w domach prywatnych. Mają duże walory estetyczne, są też jednak poważnym zagrożeniem dla ptaków.

- Choć zdarza się, że świeżo umyta szyba w oknie czy drzwiach jest tak przejrzysta, że jej nie widzimy, ludzki mózg, dzięki różnym wskazówkom w postaci klamek czy cieni, jest w stanie ją "zobaczyć". Podobnie rozróżniamy ścianę lasu od jego odbicia w lustrzanej elewacji budynku. Ptaki trochę inaczej widzą świat i prawdopodobnie również odmiennie pojmują jego elementy. Swoje lustrzane odbicie traktują jako rywala, odbicie skupiska krzewów - jako ciągłość środowiska, a zacienione elementy szyb jako szczeliny, w których próbują się schować przed drapieżnikiem. Ów efekt lustra, czy sama przezroczystość przeszklonych powierzchni, jest ogromnym zagrożeniem i szacuje się, że w samych Stanach Zjednoczonych Ameryki na skutek kolizji z takimi powierzchniami ginie nawet do miliarda ptaków rocznie – wyjaśnia dr Krzysztof Deoniziak z Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Monitoring ilości ptaków, które giną wskutek kolizji z szklanymi powierzchniami, jest przeprowadzany od ponad 2 lat przez studentów z Koła Naukowego Biologów oraz pracowników Wydziału Biologii UwB.

Największym ryzykiem dla ptaków okazała się szklana ściana budynku Wydziału Matematyki, która znajduje się w bliskim sąsiedztwie obszarów zieleni otaczających kampus. Szczególnie latem, gdy kolizje zdarzają się najczęściej, na tej powierzchni stwierdzono nawet kilka martwych ptaków co tydzień. Z tego powodu uczelnia postanowiła w pierwszej kolejności zabezpieczyć właśnie ten element kampusowych budowli, aby zmniejszyć ryzyko śmierci ptaków w wyniku kolizji.

- Gdy kilkanaście lat temu powstawał projekt naszego kampusu, ten aspekt jego architektury nie był brany pod uwagę. Dziś wiemy, że niektóre ściany budynków warto zabezpieczyć, aby harmonia z naturą, która jest wpisana w założenia kampusu, była pełniejsza. Musimy jednak robić to w taki sposób, by jednocześnie nie ingerować w zamysł artystyczny projektantów, by nie zmieniły się walory wizualne obiektów – komentuje prof. Robert Ciborowski, rektor UwB.

UwB otrzymał folię za darmo

Rozwiązaniem idealnym do zastosowania w uniwersyteckim kampusie okazał się produkt opracowany przez austriacką organizację BirdShades, która od lat działa na rzecz ochrony ptaków.

- Opracowana przez nas folia jest przezroczysta dla ludzkiego oka. Zawiera jednak specjalny wzór w regularnych odstępach. Ten wzór jest aktywny w świetle ultrafioletowym, które widzą ptaki. Pozwala im to postrzegać powierzchnię pokrytą naszą folią jako przeszkodę i omijać ją – tłumaczy Dominique Waddoup z BirdShades.

Foliowa powłoka opracowana przez BirdShades została już przetestowana przez niezależne zespoły ekspertów (badania w tunelu aerodynamicznym, w tym badania porównawcze z innym typem folii), a obiecujące wyniki tych badań zostały opublikowane m.in. w czasopiśmie naukowym.

Folia testowana była również w warunkach naturalnych, na wiatach przystankowych Dolnego Śląska. Badania prowadziła Fundacja Szklane Pułapki oraz Instytut Biologii Ssaków PAN. Otrzymane wyniki potwierdziły skuteczność folii.

Teraz organizacja chce przetestować jej skuteczność na dużych obiektach architektonicznych. Szukała instytucji, która nie tylko ma duże powierzchnie do zabezpieczenia, ale może też przeprowadzić profesjonalny monitoring śmiertelności ptaków i porównać jego wyniki z danymi z poprzednich lat. Uniwersytet w Białymstoku okazał się idealnym partnerem.

BirdShades przekazała uczelni nieodpłatnie folię do pokrycia około 300 m2 powierzchni, wartą blisko 80 tys. zł. Uniwersytet znalazł też partnera, który dołożył się do kosztów wyklejenia folii. 20 tys. zł przekazała firma Unidevelopment SA.