Pogranicze jako tkanka łączna. Krzysztof Czyżewski na Festiwalu Zebrane

Fot: AD

Festiwal Literacki Zebrane rozpoczął się wczoraj. Czytelnicy spotkali się z Arturem Domosławskim i Piotrem Nesterowiczem. Wszystkie spotkania zaplanowano w Zmianie Klimatu - wstęp jest wolny.

Wierszyki na 4 pory roku

W niedzielę do Białegostoku przyjechał Krzysztof Czyżewski. Szefuje sejneńskim Pograniczem, jest też autorem kilku książek o doświadczeniach budowania dialogu.

Ostatnio wydał tom wierszy "Żegaryszki". To, rozpisana na cztery pory roku konstelacja 78 epifanii poetyckich dialogujących z fotograficznym obrazem. Jej topografia obejmuje łąki, uroczyska, ustronia zwierząt i ostoje ludzi, ścieżki i jeziora pomiędzy wioskami Żegary, Kranogruda i Dusznica na polsko-litewskim pograniczu. Książka nawiązuje do starojapońskiej tradycji haiga, zestrajającej haiku, czyli możliwie najkrótszy wiersz, z obrazem.

Pogranicze jako "kuźnia"

Prowadzący spotkanie Andrzej Bajguz rozpoczął od pytania na temat festiwalizacji życia kulturalnego. Krzysztof Czyżewski uważa bowiem, że jeżeli kultura jest "od eventu do eventu", to zanika element świętowania.

- Za pieniądze sprowadzamy sobie gwiazdy, a to zaburza świętowanie - mówił. - Święto ma być cały rok. Chodzi o tą ciągłość. W przypadku Festiwalu Zebrane, robicie całoroczną pracę - jeżeli chodzi o upowszechnianie literatury.

I dodawał: - Zły festiwal to taki, który odcina ludzi przychodzących na event. Dla mnie najważniejszy jest dzień po festiwalu. Jeżeli zainwestowaliśmy w jakieś wydarzenie, to pytanie, co się dzieje następnego dnia.

Krzysztof Czyżewski mówił to przez pryzmat swoich doświadczeń - był dyrektorem artystycznym Europejskiej Stolicy Kultury 2016 we Wrocławiu. Opowiadał również o pracy w Ośrodku Pogranicze.

- Nic nie robimy bez mieszkańców. Wszystkie nasze pracownie są otwarte na osoby pogranicza - podkreślał. - Chociaż spotykamy się z opiniami, że robimy działania za ambitne, nie dla ludzi.

Pogranicze nazwał "kuźnią", w której działają zdolne osoby i tworzą ciekawe projekty. Wystarczy wymienić zespół Domowe Melodie czy Radka Polakowskiego, który działa w formacji Pablopavo i Ludziki.

Pogranicze jako tkanka łączna

Rozmowa zeszła też na tematy wielokulturowości, pogranicza.

- Często wielokulturowość rozumiana jest jako archipelag wielu wysp. I każda żyje osobno - mówił Czyżewski. - My w Pograniczu zajmujemy się tkanką łączną, tym, co jest pomiędzy, wartością dodaną. To dodatkowy, nieuchwytny głos, który nie przynależy do żadnej grupy kulturowej. Naszym zadaniem jest stworzyć taką dodatkową przestrzeń. Wyjść z tego zamknięcia, w której trzyma nas tożsamość narodowa. To zakorzenienie przecież nie zamyka, nie ma w nim nienawiści do drugiego człowieka.

A jak rozumieć prowincję?

- Prowincja to przestrzeń dla pionierów do zagospodarowania - tłumaczył Czyżewski. - Europa Środkowo-Wschodnia po 1989 roku była właśnie taką przestrzenią. Wydawało mi się, że można stworzyć coś nowego.

Co jeszcze w programie?

Festiwal Literacki Zebrane potrwa do środy (17.10). Jutro można będzie spotkać się prof. Ryszardem Koziołkiem - literaturoznawcą, autorem esejów, m.in. "Dobrze się myśli literaturą" oraz Ludwiką Włodek - dziennikarką i socjolog, zajmującą się Azją Środkową.

Gościem we wtorek (16.10) będzie Cezary Łazarewicz - laureat ubiegłorocznej Nagrody Nike za reportaż o kłamstwie na temat śmierci Grzegorza Przemyka - "Żeby nie było śladów". W programie jest też dyskusja "Napisać życiorys" z udziałem Klementyny Suchanow i Rafała Księżyka.

Na finał (17.10) imprezy odbędą się spotkania z Maciejem Płazą - znawcą twórczości Stanisława Lema i tłumaczem, autorem książki "Robinson w Bolechowie" i Małgorzatą Rejmer - autorką m.in. książki "Bukareszt. Kurz i krew". Muzycznie spuentuje imprezę Piotr Bukartyk.

Organizatorem festiwalu jest Stowarzyszenie Fabryka Bestsellerów. Portal BiałystokOnline patronuje wydarzeniu.

Program: 9. Festiwal Literacki Zebrane