1 sierpnia 1941 r. w Białymstoku zostało utworzone getto, w którym hitlerowcy stłoczyli ludność żydowską zamieszkującą miasto i okoliczne miejscowości. Miało być zlikwidowane w połowie sierpnia 1943 r. W odpowiedzi na ten zamiar, 16 sierpnia, wybuchło powstanie, jeden z dwóch w Polsce, po powstaniu w getcie warszawskim, zrywów ludności żydowskiej.
Z góry skazane na niepowodzenie, stało się symbolem bohaterstwa i walki o godność.
W przyszłym tygodniu mija jego 80. rocznica.
- Chciałbym bardzo serdecznie zaprosić białostoczan do tego, by godnie uczcić tę ważną dla miasta rocznicę - zaprasza prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski.
Miasto Białystok wraz z miejskimi instytucjami kultury przygotowało szereg wydarzeń, którymi upamiętni bohaterów getta.
Już w najbliższą środę (9.08) o godz. 18.00 na budynku przy ul. Żabiej 5, czyli centrum dawnego getta, zostanie odsłonięty mural "Nadzieja".
- Mural powstał wg projektu Moniki Kraińskiej i Dariusza Paczkowskiego, który ten mural wykonywał. Odsłonięciu będzie towarzyszył performance muzyczny w wykonaniu Alicji Grabowskiej, która wykona trzy utwory z poezją Smerke Kaczergyńskiego, który był uczestnikiem wileńskiego pogromu i bohaterem ruchu oporu - zapowiada Grażyna Dworakowska, dyrektorka Białostockiego Ośrodka Kultury.
Dwie wystawy przygotowała natomiast Galeria im. Sleńdzińskich.
- Pierwsza zostanie otwarta 10 sierpnia przy ul. Waryńskiego 24a i będzie to niezwykle interesująca wystawa poświęcona żydowskim artystom, kopistom nie tylko z Białegostoku, ale z całej Polski którzy się w getcie białostockim znaleźli. Tej wystawie będzie towarzyszyła publikacja izraelskiej pisarki Ireny Makarowej, która zawarła tam całą opowieść o żydowskim środowisku artystycznym - mówi szefowa Galerii, Jolanta Szczygieł-Rogowska.
Z kolein 11 sierpnia w siedzibie Galerii im. Sleńdzińskich przy ul. Legionowej 2 zostanie otwarta wystawa "Izaak Celnikier".
- Będą mogli państwo zobaczyć jego prace, poświęcone gettu, ale też sprzeciwiające się wojnie - zachęca Szczygieł-Rogowska.
- Te wydarzenia już się odbywają, ale ich kulminacja będzie w dniu 16 sierpnia - mówi zastępca prezydenta Białegostoku Przemysław Tuchliński. - Główne uroczystości będą miały bardziej okazałą formę, z dodatkowymi elementami, których w latach poprzednich nie było.
Odbędą się one w samo południe oczywiście na placu Mordechaja Tenenbauma.
Po głównych uroczystościach, o godz. 14.00, przy kamienicy przy ul. Dąbrowskiego 20, czyli domu rodzinnym jednego z najbardziej znanych na świecie białostoczan, Samuela Pisara, zostaną wmontowane kamienie pamięci.
- Będzie pięć tzw. Stolpersteine, czyli kamieni, o które się potykamy. Autorem pomysłu upamiętniania w ten sposób pomordowanych w Holokauście jest niemiecki artysta Gunter Demnig. Padło na rodzinę Samuela Pisara. Samuel Pisar jest ocalałym z Holokaustu, autorem książki z "Krwi i nadziei", obrońcą praw człowieka, człowiekiem, który pomimo wszystkich traum miał piękne życie, miał dużą rodzinę, którego potomkowie przyjadą do Białegostoku. Zostaną upamiętnione najbliższe osoby Samuela Pisara: jego rodzice, jego siostra Frida, która miała 10 lat gdy zginęła, jego babcia Fejwel Suchowolska i jego wujek Memel, którzy zginęli w Treblince - tłumaczy prezes Fundacji Otwarta Edukacja Mariusz Sokołowski. - Mam nadzieję, że w przyszłości kolejne Stolpersteiny pojawią się na białostockich ulicach - liczy.
Dwa kolejne ważne wydarzenia z 16 sierpnia to dyskusja wokół książki "Z krwi i nadziei" Samuela Pisara, która o godz. 17.30 odbędzie się w Muzeum Pamięci Sybiru oraz najbardziej widowiskowa część obchodów - plenerowy spektakl "Skrzypek na dachu" Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie na Rynku Kościuszki.
17 sierpnia szykuje się interesujące spotkanie z Benem Midlerem, które w Centrum im. Ludwika Zamenhofa poprowadzi Magdalena Rigamonti.
- Ben Midler jest nie tylko jednym z ocalałych, ale świadkiem historii. Pomimo tego, co się zdarzyło, swoim życiem udowodnił, że można być pogodnym człowiekiem. Mieszka na stałe w USA, przyjedzie specjalnie na to spotkanie - zaprasza Grażyna Dworakowska.
Ponadto 20 sierpnia odbędzie się promocja książki prof. Adama Dobrońskiego, który zebrał informacje nt. życia kobiet w getcie.
Program obchodów rocznicy powstania w getcie białostockim jest bardzo rozbudowany. Jego szczegóły można sprawdzić tu: 80. rocznica Powstania w Getcie Białostockim
ewelina.s@bialystokonline.pl
