Za zasługi dla Polski
Niecałe dwa miesiące temu, w wieku 82 lat, zmarł Karol Modzolewski - polski historyk mediewista, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk oraz dysydent, więzień polityczny i jeden z liderów opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.
Rada Miasta Białystok podczas czerwcowej sesji zdecydowała o nazwaniu imieniem opozycjonisty jednej z białostockich ulic. Chodzi o nowo powstałą drogę na Dojlidach, która ma połączyć ul. Mickiewicza z przedłużeniem ul. Wiewiórczej. Jak podkreślono w uzasadnieniu uchwały, jest to sposób na uhonorowanie profesora Modzolewskiego za zasługi w obaleniu komunizmu oraz budowy podwalin nowego demokratycznego państwa.
Przypomnijmy, że urodził się jako Cyryl Budniewicz w 1937 roku w Moskwie, w okresie apogeum wielkiej czystki. Jego ojciec wkrótce po narodzinach syna został aresztowany i skazany na osiem lat łagru. Matka Natalia Wilder w 1939 roku związała się z polskim działaczem komunistycznym Zygmuntem Modzelewskim (późniejszym ministrem spraw zagranicznych PRL).
W 1945 roku przyszły opozycjonista przyjechał z rodziną do Polski i dopiero wtedy zaczął uczyć się języka polskiego. Otrzymał nazwisko przybranego ojca, a także zmieniono mu imię. W roku 1954 rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Tam zaangażował się w studencki ruch rewizjonistyczny, w ramach którego odpowiadał m.in. za kontakty z młodymi robotnikami. Był również asystentem i doktorantem w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1957 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1964 roku został wydalony razem z Jackiem Kuroniem z szeregów partii. Wykreślono go również z listy członków Związku Młodzieży Socjalistycznej.
Opór przypłacony wolnością
W reakcji na wydalenie wystosowali List otwarty do partii, krytykujący linię polityczną PZPR. Usunięto go wówczas ze studiów doktoranckich i z pracy, zaś w roku 1965 skazano na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Warunkowe zwolnienie uzyskał 3 sierpnia 1967 roku. Następnie brał udział w wydarzeniach marcowych w 1968 roku, za co ponownie w 1969 roku został skazany na karę pozbawienia wolności na 3 lata i 6 miesięcy.
W latach 1972-1983 był zatrudniony w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. W 1974 roku uzyskał stopień naukowy doktora, cztery lata później habilitował się. W 1980 roku wstąpił do NSZZ "Solidarność" i był autorem pomysłu przyjęcia przez związek jego nazwy "Solidarność" oraz pierwszym rzecznikiem prasowym.
13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany. We wrześniu 1982 roku aresztowano go, zarzucając mu próbę obalenia ustroju PRL. Wyszedł jako jeden z ostatnich w 1984 roku na mocy amnestii. W 1989 roku powrócił do pracy naukowej i otrzymał tytuł naukowy profesora. Do 1992 roku pracował w Instytucie Historii PAN. Na początku lat 90. współtworzył Solidarność Pracy, następnie Unię Pracy. Był jej honorowym przewodniczącym. Z członkostwa w partii zrezygnował w 1995 roku.
mateusz.nowowiejski@bialystokonline.pl
