Lamus wśród najbardziej zadbanych zabytków
Są już wyniki kolejnej edycji ogólnopolskiego konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków "Zabytek Zadbany". W sześciu kategoriach oceniono 63 zabytki z całego kraju, spośród których jury wybrało 6 laureatów i 11 wyróżnionych.
W grupie 6 laureatów znalazł się jeden obiekt z województwa podlaskiego - to lamus plebański w Knyszynie nagrodzony w kategorii architektura i budownictwo drewniane. (Wśród nominowanych w innych kategoriach były też bazylika w Sejnach oraz Pałac Branickich).
Unikalny w skali kraju
Wybudowany w 1808 r. lamus, a właściwie spichlerz, w zespole zabudowań gospodarczych knyszyńskiego plebana, wraz z innym lamusem znajdującym się na terenie gminy Knyszyn - w Kalinówce Kościelnej, to unikalny przykład tego typu zabytków w regionie, bardzo rzadko spotykanych już w Polsce.
Zbudowany został z grubych belek układanych w konstrukcji strumikowo-łątkowej. Wyróżnia go podcień z 6 charakterystycznymi słupami, dającymi wizualny efekt arkad. Z podcienia wchodzi się do sieni. Po jej obu stronach znajdują się pomieszczenia, w których pierwotnie przechowywano ziarno. Z sieni prowadzą też schody na strych.
Był ruiną
Poza zmianą pokrycia (początkowo była to słoma, potem gont) lamus zachował się w niezmienionej formie. Od kilkunastu lat zabytek popadał jednak w ruinę, przede wszystkim z uwagi na opłakany stan gontowego dachu.
W 2017 r. rozpoczęto jego rewitalizację. Budynek, z zachowaniem wymogów sztuki konserwatorskiej, przeniesiono z głębi działki przykościelnej na teren bliżej ul. Kościelnej. Jednocześnie wymieniono gont oraz najbardziej zdegradowane belki.
Wnętrze lamusa parafia udostępnia na organizację czasowych ekspozycji. Można je zwiedzać.
Docenia się rewitalizacje
Adresatami konkursu "Zabytek zadbany" są właściciele, posiadacze lub zarządcy obiektów wpisanych do rejestru zabytków, którzy wzorowo wywiązali się z obowiązku opieki nad zabytkami. Jego celem jest promocja opieki nad zabytkami poprzez propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków.
Konkurs po raz pierwszy został zorganizowany w 1975 r., a od 2011 r. jest prowadzony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Nagrodzone i wyróżnione zabytki w podziale na województwa:
woj. mazowieckie
- Siedziba Muzeum Warszawy – zespół jedenastu kamienic przy Rynku Starego Miasta 28-42 / ul. Nowomiejskiej 4-8 w Warszawie (laureat, kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem)
- Biały Dom w Parku Łazienkowskim w Warszawie (wyróżnienie, kategoria A: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu)
- wodozbiór w Parku Łazienkowskim w Warszawie (wyróżnienie, kategoria E: zabytki techniki)
woj. lubelskie
- Wieża Ariańska w Wojciechowie (wyróżnienie, kategoria A: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu)
- Kościół parafialny Świętych Apostołów Piotra i Pawła wraz z dzwonnicą – dawna cerkiew greckokatolicka w Hannie (wyróżnienie, kategoria D: architektura i budownictwo drewniane)
woj. pomorskie
- wieża ciśnień w Malborku (laureat, kategoria E: zabytki techniki)
- Biały Spichlerz w Słupsku (wyróżnienie, kategoria C: adaptacja obiektów zabytkowych)
woj. śląskie:
- Zamek – siedziba Muzeum Zamkowego w Pszczynie (laureat, kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem)
- pływalnia miejska w Siemianowicach Śląskich (wyróżnienie, kategoria E: zabytki techniki)
woj. dolnośląskie
- zespół klasztorny dawnego opactwa cysterek w Trzebnicy (wyróżnienie, kategoria C: adaptacja obiektów zabytkowych)
woj. lubuskie
- klasztor magdalenek, obecnie Centrum Aktywności Społecznej w Szprotawie (laureat, kategoria C: adaptacja obiektów zabytkowych)
woj. małopolskie
- Willa „Japonka” w Krzeszowicach (wyróżnienie, kategoria C: adaptacja obiektów zabytkowych)
woj. podkarpackie
- Rotunda Świętego Mikołaja w podziemiach bazyliki archikatedralnej w Przemyślu (wyróżnienie, kategoria A: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu)
woj. podlaskie
- lamus w Knyszynie (laureat, kategoria D: architektura i budownictwo drewniane)
woj. warmińsko-mazurskie
- budynek dawnego dworca cesarskiego w Gumniskach Małych (wyróżnienie, kategoria D: architektura i budownictwo drewniane)
woj. wielkopolskie
- kościół parafialny Świętego Marcina Biskupa w Starej Wiśniewce (wyróżnienie, kategoria D: architektura i budownictwo drewniane)
woj. zachodniopomorskie
- kościół Matki Boskiej Różańcowej w Koszalinie-Jamnie (laureat, kategoria A: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu)
ewelina.s@bialystokonline.pl
