Kresy i Bezkresy – Festiwal w Tykocinie

Organizatorzy zapraszają na festiwal "Kresy i Bezkresy".

To wyjątkowe, interdyscyplinarne wydarzenie artystyczne skoncentrowane na przypominaniu dziedzictwa polskich Kresów w dialogu z innymi kulturami narodowymi, współtworzącymi tożsamość ziem dawnej Rzeczpospolitej. Poprzez obecność wielu sztuk (film, teatr, literatura, muzyka, sztuki plastyczne) i praktyk kulturowych chcemy przywołać ducha tego wspaniałego dziedzictwa oraz zapytać o jego dzisiejsze znaczenie. Sądzimy, że pielęgnowanie pamięci o dawnej kulturze pogranicza oraz ożywianie rozmowy ze współczesnymi kulturami: litewską, białoruską, ukraińską, żydowską, tatarską i innymi, tworzącymi niegdyś Rzeczpospolitą, są nam dziś niezwykle potrzebne - także z powodu cienia rosyjskiego imperializmu, padającego wciąż na naszą część Europy.


Najbliższa edycja festiwalu Kresy i Bezkresy poświęcona jest Wileńszczyźnie. Chcemy zapytać o kształt wspólnej polsko-litewskiej historii i o kulturę, tworzoną na pograniczu polsko-litewskim. Program tej edycji ma charakter chronologiczny i przebiega od ciemnej prahistorii plemiennej, poprzez Unię w Krewie i rządy Jagiellonów aż po Wilno II RP, okupacji oraz Wilno współczesne. To, z jednej strony, spotkanie z dziedzictwem polskiej kultury, powstającej na Wileńszczyźnie. Nie może zabraknąć więc nazwisk artystów takich, jak: Adam Mickiewicz, Józef Mackiewicz, Czesław Miłosz czy Tadeusz Konwicki. Z drugiej strony to także Wileńszczyzna, gdzie dokonywało się spotkanie Polaków z Litwinami i innymi nacjami, zamieszkującymi ziemie dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Zamiarem organizatorów było nie tylko upamiętnienie historii, ale i zaproszenie artystów żyjących, nawiązujących w swoich pracach do historycznej tożsamości regionu. Chcemy, aby zwłaszcza młodzi twórcy podjęli wysiłek artystycznego dialogu z dziedzictwem pogranicza i Kresów. W ten sposób ma ono szansę na wyjście z muzealnych sal ku Bezkresom - nieskrępowanemu polu ekspresji artystycznej i nakierowanie na uaktualnienie tradycji w teraźniejszości i przyszłości.


Wstęp na wszystkie wydarzenia będzie bezpłatny.


Harmonogram:

Piątek (30.06):

UROCZYSTE OTWARCIE FESTIWALU

16:00 | Alumnat

WYSTAWA | "Duchy Wilna" – wernisaż wystawy wileńskich fotografii Jana Bułhaka, której towarzyszy specjalnie stworzona przestrzeń muzyczna.

kurator: Grzegorz Jaworski
muzyka: Bartłomiej Zajkowski


LITWA DAWNYCH WIERZEŃ

17:30 | Kino Hetman

FILM | "Ostatni poganie Europy" reż. Lauris i Raitis Abele, 103’, 2018.

Dwuczęściowy dokument, ukazujący życie plemion bałtyckich we wczesnym średniowieczu.

Po filmie rozmowa z producentką filmu Kristele Pudane; prowadzi dr Mikołaj Mirowski.


20:30 | Synagoga

KONCERT | Korzenie. Starodawne pieśni słowiańskie i litewskie.

wykonawcy: Weronika Grozdew – Kołacińska (śpiew), Rafał Grozdew (śpiew), Marta Maślanka (cymbały, śpiew), Karolina Matuszkiewicz (kemanche, suka biłgorajska, śpiew), Bart Pałyga (instrumenty strunowe, instrumenty dente i śpiew alikwotowy), Bartłomiej Zajkowski (pianino, instrumenty elektroniczne), Hubert Zemler (perkusja)


22:15 | Dziedziniec Alumnat

KINO NOCNE | "Lokis. Pamiętnik profesora Wittembacha" reż. Janusz Majewski, ’95, 1970.

Opowieść o niesamowitych wydarzeniach w pałacu tajemniczego hrabiego, utrzymana w konwencji filmu grozy. Pastor Wittembach - lingwista i etnograf - wyrusza na Litwę i Żmudź w poszukiwaniu śladów starego piśmiennictwa sakralnego. Trafia do pałacu hrabiego Michała Szemiota, w którym poznaje mroczne tajemnice rodziny.

Przed filmem rozmowa z reżyserem Januszem Majewskim; prowadzi dr Mikołaj Mirowski.


Sobota (01.07):

LITWA JAGIELLONÓW

11:00 | Alumnat

DYSKUSJA | Życie po życiu dawnej Rzeczpospolitej? Debata o żywotności dziedzictwa unii polsko-litewskiej.

goście: Richard Butterwick – Pawlikowski, Alvydas Nikžentaitis, prof. Michał Kopczyński

prowadzenie: Jakub Moroz


13:00 | Alumnat

FILM | "Królowa Bona" reż. Janusz Majewski, odc. 1 i 2, 2 x '50, 1980-1981.

Obraz Polski w okresie "złotego wieku" państwa pod rządami dynastii Jagiellonów.

Przed filmem prelekcja Grzegorza Rogowskiego, po filmie rozmowa z Januszem Majewskim.


15:30 | Kino Hetman

FILM | "1410. Znany, nieznany Grunwald" reż. Aleksandr Matonis, ’70, 2013

Film dokumentalny poświęcony jest Bitwie pod Grunwaldem, która była jednym z najważniejszych wydarzeń Wielkiej Wojny 1409-1411 między Zakonem Krzyżackim, a siłami połączonymi Polaków i Litwinów.


15:30 | Kino Hetman

DYSKUSJA | Debata o bitwie pod Grunwaldem.

Czym był Grunwald w dziejach średniowiecznej Europy? Jakie znaczenie miała ta bitwa? Czy możemy wierzyć w relacje na jej temat, pióra średniowiecznych kronikarzy? Jak Grunwald interpretowano przez wieki? Jakim celom politycznym i społecznym służyła pamięć o bitwie?

goście: prof. Marek Janicki, dr Dangiras Mačiunis; prowadzi dr Mikołaj Mirowski


18:30 | Kościół Św. Trójcy

KONCERT | Muzyka czasów unii polsko-litewskiej: Bogurodzica i pieśni maryjne.

Późnośredniowieczne pieśni maryjne w niepowtarzalnym brzmieniu zespołu Jerycho.

wykonawcy: Zespół Jerycho w składzie: Paweł Szczyciński, Mateusz Grzyb, Wawrzyniec Dąbrowski, Łukasz Kalisz, Rafał Kanowski i Maciej Królikowski, Rafał Grozdew, Jan Kiernicki i Przemysław Pogocki


21.00 | Alumnat

POTAŃCÓWKA | Międzypokoleniowa potańcówka z Djem.


Niedziela (02.07):

LITWA DAWNEJ RZECZPOSPOLITEJ

13:00 | Alumnat

SPOTKANIE | Spotkanie wokół twórczości Janusza Majewskiego.

Połączone z prezentacją najnowszego numeru pisma Filmoteki Narodowej "Pleograf", poświęconego sylwetce artystycznej reżysera; prowadzi dr Mikołaj Mirowski.


15:00 | Alumnat

FILM | „Królowa Bona” reż. Janusz Majewski, odc. 3 i 4, 2 x '50, 1980-1981.

Przed filmem prelekcja Grzegorza Rogowskiego, po filmie rozmowa z Januszem Majewskim.


19:00 | Kościół Św. Trójcy

KONCERT | Cyprian Bazylik z Sieradza i korzenie hymnodii ewangelickiej.

Nowa odsłona instrumentalnego polsko–litewski projektu trzech zespołów z 2021 roku.

Artyści wykonają niemal wszystkie zachowane utwory Cypriana Bazylika, zaliczanego do najwybitniejszych kompozytorów polskiego renesansu.

wykonawcy: wokalny skład mieszany Jerycho: Alicja Sulkowska, Małgorzata Izbicka - cantus, Barbara Sobolewska, Paweł Szczyciński - altus, Mateusz Grzyb, Wawrzyniec Dąbrowski, Maciej Królikowski - tenor, Łukasz Kalisz, Stanisław Szczycinski, Rafał Kanowski - bassu;

sekcja continuo: Fernando Olivas (Brema) - theorba, gitara barokowa, kierownictwo sekcji, Jan Kiernicki - arcylutnia, Przemysław Pogocki - lutnia, gitara renesansowa, (arcylutnia), Bartosz Izbicki - pozytyw, regał, kierownictwo całości

gościnnie: Laurynas Adamonis (baryton) i Tautvydas Mazejka (tenor)


21:00 | Dziedziniec Alumnatu

KINO NOCNE | "Potop Redivivus" reż. Jerzy Hoffman, ‘185, 1974/2014.

Projekt Filmoteki Narodowej, który powstał z potrzeby zaprezentowania współczesnej widowni "Potopu" na dużym i małym ekranie w doskonałej jakości i nowej, atrakcyjnej formie. Odrestaurowany film został na nowo zmontowany pod nadzorem artystycznym Jerzego Hoffmana i Jerzego Wójcika.

Przed filmem rozmowa z Jerzym Hoffmanem.


Poniedziałek (03.07):

LITWA CZASÓW NAPOLEONA


11:00 | Kino Hetman

KINO | "Popioły" reż. Andrzej Wajda, ‘226, 1965.

W okresie wojen napoleońskich młody szlachcic zostaje sekretarzem księcia Gintułta, który wprowadza go do loży masońskiej.


15:30 | Alumnat

FILM | "Królowa Bona" reż. Janusz Majewski, odc. 5 i 6, 2 x '50, 1980-1981.

Po filmie spotkanie z reżyserem Januszem Majewskim; prowadzi dr Mikołaj Mirowski.


16:00 | Alumnat

LITERATURA, ROZMOWA | "Litwa. Napoleon. Warunek" - spotkanie o Litwie epoki napoleońskiej.

Goście: Eustachy Rylski, Dariusz Nawrot


18:00 | Dom Talmudyczny

KONCERT | "Pijmy zdowie Mickiewicza" czyli kresowy piosennik romantyczny.

wykonawcy: Jacek Kowalski (śpiew, gitara, słowo), Wojciech Winiarski (gitara, gitarolutnia)

Jacek Kowalski - pieśniarz, Sarmata, historyk sztuki, miłośnik pozeji staropolskiej, tłumacz poezji starofrancuskiej. Na scenie pojawia się od 1988 roku, gdyjednocześnie skończył studia i został laureatem 24 Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie. Autor kilkudziesięciu płyt CD, książek naukowych, popolarnonaukowych i poetyckich.


21:00 | Dziedziniec Alumnatu

KINO NOCNE | "Pan Tadeusz" reż. Andrzej Wajda, '147, 1999.

Adaptacja epopei Adama Mickiewicza. 18-letni Tadeusz Soplica wraca do rodzinnego majątku. Jego stryj chce go wyswatać z Zosią Horeszkówną, by pogodzić zwaśnione od wielu lat rody.


Wtorek (04.07):

WILNO ADAMA MICKIEWICZA

11:00 | Kino Hetman

FILM | "Litwo, ojczyzno moja", reż. Tadeusz Bystram, miniserial 3 x 23’, 1998.

Autorzy filmu "Litwo, ojczyzno moja" starają się pokazać Adama Mickiewicza jako chłopca, którego dorastanie przebiegało w warunkach zupełnie normalnych dla rówieśników z jego środowiska.


12:30 | Kino Hetman

FILM | "Świteź" reż. Kamil Polak, ’20, 2010 oraz "Świtezianka" reż. Julia Bui Ngoc, Mai Bui Ngoc, ’26, 2017.

Pierwszy z filmów to animowana, niezwykła plastycznie, epicka opowieść zrealizowana na motywach romantycznej ballady Adama Mickiewicza, która miała swoją premierę podczas festiwalu Berlinale 2011.

Drugi z filmów to film krótkometrażowy w konwencji istnego thrillera romantycznego, w którym świat współczesny przeplata się z rzeczywistością XIX-wiecznych pieśni ludowych.

Przed filmami prelekcja Jakuba Moroza.


14:00 | Kino Hetman

FILM | "Adama... tajemnice" reż. Krzysztof Magowski, ’59, 1998.

"Adama... tajemnice" to film, który przedstawia wędrówkę śladami Adama Mickiewicza, bez unikania kwestii spornych i niewyjaśnione w biografii wieszcza. Podróż ta jest ubarwiona muzyką i śpiewem Leszka Długosza oraz recytacją Krzysztofa Kolbergera.

Po filmie dyskusja o specyfice i aktualności romantyzmu na Litwie, prowadzenie Jakub Moroz.


15:00 | Alumnat

FILM | "Królowa Bona" reż. Janusz Majewski, odc. 7 i 8, 1980-1981.


16:00 | OSP

KONCERT, LITERATURA | Mickiewicz Story Map.

wydarzenie słowno-muzyczne dla młodzieży 12+ przybliżające postać Adama Mickiewicza

wykonawcy: Bart Pałyga, Karolina Cicha, Karolina Matuszkiewicz, Maciej Wyczański, Mateusz Szemraj, Bartłomiej Zajkowski


18:00 | Kino Hetman

FILM | "Lawa" reż. Tadeusz Konwicki, 129', 1989.

Od Gustawa do Konrada - portret duchowy narodu polskiego przedstawiony w pierwszej ekranizacji "Dziadów" Adama Mickiewicza.


21:00 | OSP

TEATR | "Ballady i romanse" - spektakl Teatru Wierszalin.

Przypominamy świat, w którym "Ballady i romanse" powstały. Wileńszczyzna, rok 1819 wnętrze klasy lub uniwersyteckiej auli, potem zajazdu lub karczmy potem może nawet wileńskiego teatru z kulisową dekoracją.

Reżyseria: Piotr Tomaszuk
Obsada: Rafał Gąsowski, Dariusz Matys, Grzegorz Zaręba, Katarzyna Wolak-Gąsowska, Magdalena Dąbrowska, Mateusz Stasiukiewicz , Monika Kwiatkowska


Środa (05.07):

WILNO XX-LECIA MIĘDZYWOJENNEGO


11:00 | Alumnat

SPOTKANIE | W poszukiwaniu śladów II RP na pograniczu polsko-litewskim.

Goście: Anna Smółka, Ireneusz Staroń, Paulina Subocz-Białek


13:00 | Kino Hetman

FILM | "Jedynie prawda jest ciekawa" reż. Robert Kaczmarek, odc. 1-3, '140, 1996.

Po filmie dyskusja o krajowcach z udziałem gości: Robert Kaczmarek, dr. Paweł Libera.


16:00 | Alumnat

FILM | "Królowa Bona" reż. Janusz Majewski, odc. 9 i 10, 2 x 50’, 1980-1981.


19:00 | Synagoga

KONCERT | Karaimska mapa muzyczna - Karolina Cicha i spółka.

Koncert przybliży muzykę Karaimów, niewielkiej mniejszości narodowej, czerpiącą inspiracje z litewskich i krymskich tradycji muzycznych, w której słychać też wpływy ukraińskie, rosyjskie czy też polskie.

Wykonawcy: Karolina Matuszkiewicz (suka biłgorajska, fidel płocka, kemanche, kobyz, śpiew), Mateusz Szemraj (cymbały, lutnia arabska, rubab, mandolina, saz), Patrycja Betley (instrumenty perkusyjne, śpiew) oraz gościnnie: Michał Kuliczenko (śpiew)


21:00 | Dziedziniec Alumnat

KINO NOCNE | "Kronika wypadków miłosnych" reż. Andrzej Wajda z prelekcją prof. S. Nicieji.


Czwartek (06.07):

WILNO LAT II WOJNY ŚWIATOWEJ

11:00 | Kino Hetman

FILM | "Gwiazdy Sergiusza Piaseckiego" reż. Marian Kubera, ’30, 2005 oraz "Powrót pisarzy" reż. Artur Biedrzycki, 2019.

Przed filmami prelekcja dr Pawła Libery.


13:00 | Kino Hetman

SPOTKANIE | Spotkanie z Thomasem Venclovą.


15:00 | Alumnat

FILM | "Królowa Bona" reż. Janusz Majewski, odc. 11 i 12, 2 x 50’, 1980-1981.

Po filmie spotkanie z Jerzym Zelnikiem.


18:00 | Kino Hetman

FILM | "Jak daleko stąd, jak blisko" reż. Tadeusz Konwicki, ’93, 1972.

Andrzej próbuje wyjaśnić przyczyny samobójstwa przyjaciela. Odbywa podróż w przeszłość pomiędzy jawą a snem.

Po filmie spotkanie z Mają Komorowska, prowadzenie Jakub Moroz.


21:00 | Dziedziniec Alumnatu

KINO NOCNE | "Mam na imię Sara" reż. Steven Oritt, ’95, 2020.


Piątek (07.07):

WILNO MIŁOSZA


11:00 | Kino Hetman

FILM | "Wilno Miłosza" ’27, 2000 oraz „Przyśnił mi się sen powrotu” reż. Andrzej Miłosz, ’23, 2000.


13:00 | Kino Hetman

FILM | "Dolina Issy" reż. Tadeusz Konwicki, 102, 1982.


15:30 | Kino Hetman

FILM | "Czarodziejska góra. Amerykański portret Czesława Miłosza" reż. Maria Zmarz – Koczanowicz, ’60, 2000.

Realizatorzy przedstawiają proces wtapiania się polskiego poety w obcy kontynent przez serię współczesnych zdjęć Czesława i Carol Miłoszów oraz wywiady z amerykańskimi studentami, przyjaciółmi i znajomymi noblisty.


21:00 | Dziedziniec Alumnatu

KINO NOCNE | "Pan Tadeusz" reż. Ryszard Ordyński, ‘123, 1928.

Pokaz filmu z muzyka na żywo w wykonaniu Orkiestry Ludwika Starskiego – kolektywu artystycznego założonego przez dwóch multiinstrumentalistów – kompozytorów: Damiana Szymczaka oraz Piotra Tomalę.

Przed filmem prelekcja Grzegorza Rogowskiego.


Sobota (08.07):

WILNO KONWICKIEGO


11:00 | Kino Hetman

FILM | "Przechodzień" reż. Andrzej Titkow, ’36, 1984.

Film eksperymentalny. Filmowy portret pisarza. Osią filmu jest rozmowa z Tadeuszem Konwickim. Drugą warstwę tworzą cytaty filmowej twórczości Konwickiego. Kolejną - liczne fragmenty dokumentalne z przełomowych momentów naszej historii. Esej o człowieku, artyście i historii, której był świadkiem i którą współtworzył.

Przed filmem prelekcja Grzegorza Rogowskiego.


12:00 | Kino Hetman

FILM | "Zaduszki" reż. Tadeusz Konwicki, ’97, 1961.

"Zaduszki" to studium psychologiczne dwojga ludzi, którzy doświadczyli traumatycznych przeżyć wojennych. Odebrało im to wiarę w szczęście i zrodziło lęk przed silnymi uczuciami.


14.30 | Kino Hetman

FILM "Salto" reż. Tadeusz Konwicki, ‘97.

Alegoryczna opowieść, która dekonstruuje wojenne mity ze znakomitą rolą Zbigniewa Cybulskiego.


17:00 | Alumnat

FILM | "Summa" w reż. Andrej Kuciła, ’50, 2018.

Film o wybitnym malarzu Andrzeju Strumille z prelekcją Krzysztofa Czyżewskiego pt.: "Miłosz - Konwicki - Strumiłło. Ludzie pogranicza".


19:00 | Dom Talmudyczny

SPOTKANIE, POEZJA, MUZYKA | Stary Tykocin, nowa opowieść.

Podróże dźwiękiem i słowem. Wieczór poezji powstałej z inspiracji życiem znanych mieszkańców Tykocina do muzyki wykonywanej na żywo.

poeci: Justyna Bargielska, Joanna Żabnicka, Tadeusz Dąbrowski, Jakub Pszoniak, Adrian Sinkowski

muzycy: Miłosz Pękala, Bartłomiej Zajkowski

prowadzenie: Katarzyna Wójcik


20.30 | Kino Hetman

TEATR | "Zapiski Oficera Armii Czerwonej" S. Piaseckiego – monodram Piotra Cyrwusa w reż. Tomasza Obary.

Starszy lejtnant Michaił Zubow 14 września 1939 roku wkracza do burżuazyjnej Polski. Dla człowieka wychowanego w systemie totalitarnym Polska to kraj sprzeczności i dziwów. Lejtnant interpretuje rzeczywistość po swojemu. Na pierwszy rzut oka postrzegany przez niego świat jest groteskowy i komiczny. Czas jednak jest nieubłagany, wypadki wojenne doświadczają naszego bohatera. Jakie wyciąga wnioski?


22:15 | Dziedziniec Alumnat

KINO NOCNE | "Wróżby kumaka" reż. Robert Gliński ' 90, 2005.

Po filmie spotkanie z reżyserem Robertem Glińskim.


Niedziela (09.07):

EPILOG. WILNO POWOJENNE I WSPÓŁCZESNE

11:00 | Alumnat

SPOTKANIE LITERACKIE | „Obrazki litewskie” – spotkanie z litewskim pisarzem i dramaturgiem Herkusem Kunčiusem.


13.00 | Kino Hetman

FILM | "Wir" reż. Gytis Lukšas‚’139, 2009


17:00 | Kino Hetman

FILM | "Las bogów" reż. Algimantas Puipa, ‚’120, 2005


20:00 | OSP

PERFORMANCE | Arturas Bumšteinas "Navigations".

Performance artystów z Litwy z użyciem zamontowanych na kole barokowych maszyn do tworzenia szumu pogodowego, oscylatorów oraz wyposażonych w potężny system dźwiękowy.


22:00 | Dziedziniec Alumnatu

KINO NOCNE | "Obietnica poranka" reż. Eric Barbier, ‘131, 2017.


Festiwalowi towarzyszy wystawa Muzeum Historii Polski pn. „Powstali 1863-64” poświęcona Powstaniu Styczniowemu.

Wystawa dostępna będzie na Placu Czarnieckiego w Tykocinie przez cały czas trwania Festiwalu.