Pomysł utworzenia w Pałacu Branickich w Białymstoku Instytutu Panien Szlacheckich pojawił się za czasów cara Mikołaja I, a decyzja ta została potwierdzona ukazem z 1837 r. Była to placówka przeznaczona dla córek szlacheckich z terenu guberni grodzieńskiej, kowieńskiej, mińskiej i wileńskiej. Nauka w Instytucie trwała sześć lat i obejmowała poza przedmiotami podstawowymi, takimi jak przyroda, język francuski, niemiecki, kaligrafia, matematyka, także rysunki, roboty ręczne, taniec i śpiew. Była to czwarta tego typu placówka w Cesarstwie Rosyjskim.
W latach 1837-1841 przeprowadzono prace remontowe, mające na celu przystosowanie pałacu do nowej funkcji.
Jeden z zakupionych przez Książnicę Podlaską dokumentów opatrzony jest datą 18 VIII 1841 r. - to kontrakt zawarty pomiędzy Radą Instytutu a wykonawcą prac remontowych Kazimierzem Krzyżanowskim. Krzyżanowskiemu zlecono m.in. "pomalować farbą olejną klasy, sypialnie i jadalnię oraz powoskować parkiety w sali gimnastycznej, katolickiej kaplicy i dwóch salach lekcyjnych" oraz podano szczegółowe wskazówki, jak prace te powinny zostać wykonane.
Kolejny dokument datowany jest na 22 V 1843 r. Ma formę podania kierowanego do Instytutu i stanowi przykład, jakie dokumenty musiała dostarczyć i jaką procedurę przejść osoba ubiegająca się o przyjęcie do placówki. Wspomniane podanie to prośba kierowana do Rady Białostockiego Instytutu dla Szlacheckich Panien od szlachcica z grodzieńskiej guberni, Ignacego Bruszewskiego, będącego sekretarzem w grodzieńskim sądzie obywatelskim, o przyjęcie jego córki Pelagii. Oprócz prośby, Bruszewski załączył zaświadczenia: o pochodzeniu córki z prawego łoża, o szlacheckim pochodzeniu, o stanie zdrowia i przebyciu ospy, o dotychczas pobranych naukach oraz poręczenie należytego opłacania pensji.
Wśród zakupionych dokumentów znajduje się także kilka zaświadczeń o stanie zdrowia oraz szlacheckim pochodzeniu panien ubiegających się o przyjęcie do Instytutu oraz prośba od właściciela ziemskiego Wileńskiej Guberni Sekretarza Gubernialnego Michała Boratyńskiego o zabranie z Instytutu jego siostry Karoliny Boratyńskiej, opatrzona datą 8 lipca 1853 r.
W sierpniu 1914 r. Instytut został zamknięty z powodu zbliżającego się frontu, a jesienią tego samego roku przeniesiony do Petersburga.
anna.d@bialystokonline.pl
