Latem tego roku miłośnicy zabytków zaniepokoili się prowadzonymi pracami u zbiegu ul. Pałacowej i al. Piłsudskiego. Budynek pod numerem 29 ocieplano styropianem. Nie byłoby w tym alarmującego, gdyby nie to, że jedna z jego ścian zdobi abstrakcyjna mozaika Antoniego Szymaniuka.
Antoni Szymaniuk (1921-1994) to jeden z najważniejszych twórców działających w środowisku artystycznym Białegostoku w 2. poł. XX w. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku z siedzibą w Sopocie, uzyskując w 1951 r. dyplom w dziedzinie malarstwa i grafiki użytkowej w pracowni prof. Artura Nacht–Samborskiego. Po powrocie do Białegostoku stworzył na terenie miasta wiele realizacji monumentalnych. Najważniejsze to mozaika z 1967 r. na budynku usługowo-handlowym przy ul. Wesołej 18 (wpisana do rejestru zabytków w 2011 r.), dekoracje z okazji Centralnych Dożynek: sgraffita na wykuszach klatek schodowych bloków przy al. Piłsudskiego 28 i 30 z przedstawieniami mody męskiej i damskiej oraz mozaiki-sowy przy ul. Sienkiewicza 24 (wpisane do rejestru zabytków w 2008 r.).
Prace przy dociepleniu budynku przy al. Piłsudskiego 29 na szczęście mozaiki nie objęły. Teraz będzie tym lepiej chroniona, gdyż zadecydowano o wpisaniu jej do rejestru zabytków województwa podlaskiego. Decyzję w tej sprawie podpisała w piątek konserwator zabytków.
- Mozaika osadzona na elewacji zewnętrznej, przy wejściu do budynku nadawała mu odpowiedniego wyrazu, wprowadzała kolor, który ożywiał dość surową architekturę pawilonu handlowego – wskazuje w decyzji wojewódzka konserwator zabytków Małgorzata Dajnowicz. - Realizacja Antoniego Szymaniuka wpisuje się w powojenny ogólnopolski nurt "wchodzenia" sztuk plastycznych w przestrzeń publiczną. Tym samym może stanowić przedmiot badań nad monumentalnymi pracami plastycznymi w architekturze Białegostoku, jak i Polski.
Barwna abstrakcja stworzona przy al. Piłsudskiego, choć mniej wyeksponowana niż inne mozaiki i sgraffita artysty, wpisała się w architektoniczny pejzaż Białegostoku.
"Jest dziełem sztuki o indywidualnym wyrazie artystycznym i przekazie emocjonalnym. Cechuje ją wysoki poziom artystyczny dostrzegalny w kompozycji opartej na wielobarwnych płaszczyznach skomponowanych z płytek ceramicznych i kamieni o różnej wielkości i bryłowatości" - podkreślają historycy sztuki z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku. "Odznacza się wysokim poziomem i kunsztem wykonania". Ponadto: "Wszystkie elementy zostały przez artystę precyzyjnie dobrane pod względem faktury, kształtu, koloru i ułożone w spójną abstrakcyjną kompozycję. Jej barwne płaszczyzny o nierównej powierzchni to główne środki wyrazu, które miały oddziaływać na odbiorcę. Poprzez zestawienie swobodnie płynących form i kolorów abstrakcja Antoniego Szymaniuka niesie ze sobą ładunek szczególnej, osobistej ekspresji".
Właśnie oficjalnie uznana za zabytek mozaika jest pierwszą pracą artysty nawiązującą do nurtu abstrakcyjnego w sztuce. To też przykład artystycznego recyklingu - Antoni Szymaniuk materiały do swoich kompozycji - muszelki, kamienie, szkło, ułamki ceramiki - zwoził znad Morza Bałtyckiego, Morza Śródziemnego, ale też z jezior i przynosił ze spacerów.
ewelina.s@bialystokonline.pl
