Nagroda "Kustosz Pamięci Narodowej" przyznawana jest polskim oraz zagranicznym instytucjom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu historii Polski w latach 1939-1989, a także za działalność publiczną, zbieżną z celami Instytutu Pamięci Narodowej.
Nagroda ma charakter honorowy, dzięki niej mają być podtrzymywane wartości, które pomogły przetrwać Polsce przez lata zniewolenia.
Wśród jej dotychczasowych laureatów znaleźli się m.in. Związek Polaków na Białorusi kierowany przez Andżelikę Borys, Paweł Jasienica czy Władysław Bartoszewski. W 2007 r. nagrodę otrzymał Obywatelski Komitet Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r.
Kandydatury do wyróżnienia można zgłaszać do 15 marca poprzez wypełnienie specjalnego formularza dostępnego na stronie internetowej IPN.