Historia konkursu i jego znaczenie
Konkurs „Zabytek Zadbany” to wydarzenie, które od 50 lat odgrywa kluczową rolę w promowaniu odpowiedzialnej opieki nad polskimi zabytkami. Początkowo z inicjatywy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, od 2011 roku organizowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, ma na celu wyróżnienie najlepszych przykładów prac konserwatorskich, adaptacyjnych i porządkowych, realizowanych w obiektach zabytkowych.
Dzięki temu konkursowi, polskie dziedzictwo kulturowe jest odpowiednio chronione, a zarządcy zabytków motywowani do dalszego dbania o te cenne obiekty.
Kto może zgłosić zabytek?
Do konkursu mogą przystąpić właściciele, posiadacze oraz zarządcy obiektów zabytkowych, które są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych. Warunkiem jest, aby te osoby wykazywały wzorową troskę o stan techniczny zabytku oraz prowadziły prace konserwatorskie i adaptacyjne zgodnie z obowiązującymi normami i pozwoleniami.
Oprócz tego, zgłoszenia mogą składać także Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków, kierownicy delegatur oraz konserwatorzy samorządowi, którzy dostrzegli w danym obiekcie wyjątkowy potencjał i jakość wykonanych prac.
Jakie warunki musi spełniać zabytek?
Aby zabytek mógł zostać zgłoszony do konkursu, musi spełniać określone wymagania. Przede wszystkim, obiekt musi być wpisany indywidualnie do rejestru zabytków nieruchomych. Ponadto, wszelkie prace konserwatorskie, badawcze oraz roboty budowlane przy zabytku muszą zostać wykonane zgodnie z pozwoleniem właściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Zgłoszone prace powinny zostać zakończone w ciągu pięciu lat poprzedzających złożenie wniosku. Istnieje również kategoria specjalna, w której mogą brać udział obiekty, które przez co najmniej 10 lat były pod stałą opieką konserwatorską i prowadzono przy nich prace pielęgnacyjne i porządkowe.
Kategorie konkursowe
Konkurs „Zabytek Zadbany” obejmuje kilka kategorii, w których przyznawane są nagrody. Należy do nich m.in. kategoria związana z utrwaleniem wartości zabytkowej obiektu, rewaloryzacją przestrzeni kulturowej i krajobrazu, a także adaptacją obiektów zabytkowych.
W konkursie wyróżnione zostaną również obiekty budownictwa drewnianego, zabytki techniki, w tym przemysłowe i inżynieryjne, a także te, które stają się dostępne dla szerokiej publiczności. Dodatkowo, dla obiektów cieszących się odpowiednim użytkowaniem i stałą opieką konserwatorską, przewidziano kategorię specjalną.
Proces oceny zgłoszeń
Oceny zgłoszonych obiektów dokonuje specjalne jury, w którego skład wchodzi siedmiu ekspertów w dziedzinie konserwacji zabytków. Jury, powoływane przez Generalnego Konserwatora Zabytków, ocenia zgłoszenia pod kątem jakości przeprowadzonych prac konserwatorskich, zgodności z wymogami ochrony dziedzictwa kulturowego oraz innowacyjności działań. Jury ma prawo przyznać dwie równorzędne nagrody ex aequo w każdej z kategorii.
Nagrody w konkursie „Zabytek Zadbany” mają na celu docenienie najlepszych praktyk konserwatorskich i adaptacyjnych. Laureaci w poszczególnych kategoriach otrzymują dyplomy oraz brązowe tablice, które mają służyć jako oznaczenie wyróżnionych obiektów. W kategorii specjalnej, dotyczącej właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem, przyznawana jest tylko jedna nagroda bez wyróżnień. W pozostałych kategoriach jury może przyznać nagrodę oraz maksymalnie trzy wyróżnienia. Wszystkie te nagrody stanowią wyraz uznania za wyjątkową troskę o polskie dziedzictwo kulturowe.
24@bialystokonline.pl
