Bóg się rodzi
Boże Narodzenie oczywiście upamiętnia narodziny Jezusa Chrystusa. Obok Wielkanocy to najważniejsze i najbardziej uroczyście obchodzone święto religijne w Polsce. Poprzedzone jest ono okresem trzytygodniowego oczekiwania (dokładnie czterech niedziel), zwanego adwentem. Dwa dni świąt poprzedza Wigilia.
Święta przypominają od dniu, kiedy Bóg stał się człowiekiem. Fakt ten przypominany jest przez hierarchów Kościoła. Dlatego w kulturze chrześcijańskiej jest to święto radosne.
Z Bożym Narodzeniem kojarzy się zwyczaj śpiewania kolęd. Jedna z najpiękniejszych polskich kolęd została napisana przez Franciszka Karpińskiego. To kolęda "Bóg się rodzi". Jej tekst wydrukowano w zbiorze "Pieśni Nabożnych" w drukarni ojców Bazylianów w Supraślu. Po raz pierwszy wykonana została w białostockim starym kościele Farnym w 1792 roku. Warto o tym pamiętać, zaglądając do małego, "białego" kościółka, dziś stojącego w cieniu wielkiej, neogotyckiej fary.
Popularnym zwyczajem w miastach jest odwiedzanie świątyń, by oglądać konstruowane w nich szopki bożonarodzeniowe. Często to wiekowe konstrukcje, z zabytkowymi figurami. Ale zdarza się, że szopki odnoszą się też do problemów współczesnego świata i bieżących wydarzeń.
Wspomnienie św. Szczepana
W Ewangeliach nie jest wspomniana data narodzin Jezusa Chrystusa. Najstarszym znanym obecnie autorem, który pisał o narodzinach Jezusa Chrystusa w grudniu, jest Hipolit Rzymski. Było to w datowanym na 204 rok Komentarzu do Księgi Daniela. Dlaczego chrześcijanie świętują 25 grudnia jako dzień narodzin Chrystusa? Według najpopularniejszej teorii wynika, że obrali tę datę jako symboliczną. Był to dzień bliski dniowi przesilenia zimowego.
Z kolei drugiego dnia świąt Kościół wspomina św. Szczepana, pierwszego męczennika, o jakim mówi Nowy Testament. Był on jednym z siedmiu diakonów wybranych przez apostołów - miał prowadzić działalność charytatywną. Jego kazania sprawiły, że naraził się starszyźnie żydowskiej, a ta podburzyła lud. Szczepan został oskarżony o bluźnierstwo i występowanie przeciwko prawu Izraela. Karą było ukamienowanie. Męczennik zginął ok. 36 roku. Kult św. Szczepana rozwinął się zaraz po jego śmierci. Relikwie świętego spoczywają w rzymskiej bazylice św. Wawrzyńca. W ikonografii św. Szczepan przedstawiany jest w scenie ukamienowania lub jako diakon. Jego atrybutami są gałąź palmowa, księga Ewangelii i kamienie.
Katolicy, wspominając św. Szczepana, modlą się za chrześcijan prześladowanych na całym świecie za wiarę.
Turoń, niedźwiedź, koza... Kolędnicy z gwiazdą
Tradycje związane z Bożym Narodzeniem kształtowały się przez wieki. To efekt nakładania się na siebie zwyczajów pochodzących z czasów pogańskich oraz zwyczajów wprowadzonych następnie przez Kościół. Na dzisiejszy kształt mają też wpływ inne obrządki kościelne, a także tradycje ludowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Od drugiego dnia Świąt Bożego Narodzenia rozpoczyna się okres kolędowania. To obrzęd polegający na tym, że grupy kolędników - najczęściej na wsiach - odwiedzają gospodarstwa. Składają życzenia pomyślności w Nowym Roku, w zamian otrzymując świąteczne smakołyki lub drobne datki pieniężne. Kolędnicy mogą być przebrani za zwierzęce maszkary - turonia, kozę, niedźwiedzia czy koguta, mogą kolędować z gwiazdą lub odgrywać biblijne scenki. Wszystko zależy od regionu.
anna.d@bialystokonline.pl
