- Białystok jest miastem szczególnym, choć nie wszyscy o tym wiedzą. Nie ma długiej historii, ale ma fascynującą tkankę jeśli chodzi o zabytki - uważa dr Marcin Zgliński z Instytutu Sztuki PAN.
Właśnie pod jego oraz Anny Oleńskiej redakcją powstał "Katalog zabytków sztuki w Polsce. Miasto Białystok".
- Białystok jest miastem wielokulturowym, staraliśmy się ten aspekt w naszym opracowaniu podkreślić - dodaje Marcin Zgliński. Zaznacza przy tym, że stolica Podlasia to również jedyne duże miasto w Polsce, w którym czuć atmosferę Kresów. Obiekty o tym świadczące również eksponowano w katalogu.
Wydawnictwo porządkuje informacje o wszystkich białostockich zabytkach. Zerwano w nim z paradygmatem, który obowiązywał jeszcze 20-30 lat temu, wg którego za zabytki uznawano obiekty nie późniejsze niż z połowy XIX w. W katalogu opisano wiele cennych budynków z międzywojnia, czasów powojennych, aż do lat 70. XX w. Uwzględniono w nim - czego również do tej pory nie robiono - elementy wyposażenia, metaloplastykę i architekturę przemysłową, tak charakterystyczną dla "Manchesteru Północy". "Katalog zabytków sztuki w Polsce. Miasto Białystok" to pierwsze w serii wydawniczej PAN opracowanie, które ilustruje kolorowymi fotografiami (jest ich blisko 1000) niemal każdy z obiektów, a dodatkowo przypomina o utraconym dziedzictwie.
- Katalog pokazuje to, co powinno zostać, niezależnie czy z gminnej, czy z wojewódzkiej ewidencji zabytków - pracę skomentował Antoni Oleksicki, były podlaski konserwator zabytków.
We wstępie do opracowania autorzy zwracają uwagę na potrzebę większej troski, zwłaszcza o białostocką architekturę powojenną i drewnianą - konieczność walki z plagą termoizolacji, wielkoformatowymi reklamami i chaosem przestrzennym. Piętnują też nieudane adaptacje i kuriozalne przeróbki.
Promocja katalogu odbyła się w ramach III Międzynarodowego Kongresu Naukowego "Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej" organizowanego przez Wydział Historyczno-Socjologiczy UwB. W ciągu roku PAN skataloguje również zabytki powiatu białostockiego, a następnie zajmie się powiatem bielskim.
ewelina.s@bialystokonline.pl
