Carska inwestycja
Ukaz dotyczący połączenia torami Warszawy z Petersburgiem wydał car Mikołaj I w 1851 r. Dwa lata później budowa nitki kolejowej ruszyła, ale po kilku miesiącach, z uwagi na wybuch wojny krymskiej, prace zostały przerwane. Wznowiono je w 1857 r. i już we wrześniu 1860 r. odbyły się pierwsze jazdy próbne między Warszawą a Białymstokiem.
Przy budowie drogi żelaznej łączącej stolice Cesarstwa Rosyjskiego i Królestwa Polskiego pracowało ponad 15 tys. robotników, w tym wielu okolicznych chłopów.
Okno na świat
Uruchomienie na koniec 1862 r. Kolei Warszawsko-Petersburskiej na całym odcinku miało znaczenie przełomowe dla dziejów miejscowości, przez które została wytyczona. Stało się impulsem do gwałtownego rozwoju gospodarczego i demograficznego. Beneficjentem inwestycji stał się również Białystok.
- Bez tej kolei Białystok zostałby zdegradowany. Nigdy nie stałby się centrum administracyjnym, spauperyzowałby się - mówi Piotr Niziołek, autor wystawy przypominającej 150-letnią historię kolei dosięgającej naszego miasta.
Jak podkreśla muzealnik, to właśnie dzięki drodze żelaznej zaczął rozwijać się tu przemysł, przede wszystkim włókienniczy, a wywóz towarów był możliwy chociażby do Petersburga. Jednocześnie to kolei XIX-wieczni białostoczanie zawdzięczali dostęp do dóbr luksusowych - nią do naszego miasta przywożono kawę i herbatę, artykuły z orientalnej Persji czy Mandżurii.
- Podstawowa rola ówczesnej kolei to nie przewóz osób, a transport - wyjaśnia Niziołek.
Przez przeszło 50 lat funkcjonowania trasy przetransportowano nią miliony ton towarów i setki tysięcy pasażerów.
Część historii Białegostoku
- Historia kolei to jedna trzecia historii naszego miasta - mówi Andrzej Lechowski, regionalista, dyrektor Muzeum Podlaskiego. Jak wymienia, tu w 1906 r. miał miejsce tragiczny pogrom żydowski, tu w okresie międzywojennym prezydent Białegostoku przyjmował króla Afganistanu Amanullaha II, tu harcerze i tłum białostoczan zawsze witali marszałka Józefa Piłsudskiego (wielokrotnie zatrzymywał się w Białymstoku w drodze do Wilna).
Kres działalności linii kolejowej łączącej Warszawę z Petersburgiem przyniosła I wojna światowa i, w następstwie, zmiana granic w tej części Europy. Nieprzyjazne stosunki II Rzeczypospolitej i ZSRR uniemożliwiły wznowienie ruchu między stacjami końcowymi, choć każde z państw wciąż wykorzystywało tory znajdujące się w obrębie ich terytoriów. Odcinek polski zmienił nazwę na Kolej Wileńską i pełnił funkcję najważniejszej arterii komunikacyjnej kraju.
- Po tej samej trasie i dziś biegną tory - trwałość carskiej inwestycji podkreśla Piotr Niziołek.
Rocznicowa wystawa
Historię Białegostoku na trasie kolei prezentują wspaniałe zdjęcia i XIX-wieczne ryciny - pokazujące warunki podróży, pracę kolejarzy, budowę mostów czy dworców. Dzieje drogi żelaznej widać także na dawnych dokumentach, mapach i biletach. Wszytko to można oglądać codziennie na wystawie przed dworcem PKP.
Ekspozycję już oficjalnie udostępniono oglądającym. Na jej otwarciu byli m.in. parlamentarzyści, prezydent Białegostoku, wicemarszałek województwa, białoruski konsul, kolejarze-emeryci i pracownicy kolei z Grodna.
Portal BiałystokOnline objął wystawę swoim patronatem medialnym.
Wystawa "Białystok na trasie Kolei Warszawsko - Petersburskiej"
ewelina.s@bialystokonline.pl
