Niewątpliwie 2018 rok był czasem wytężonej pracy całego zespołu Białostockiego Teatru Lalek. Najlepiej świadczą o tym poniższe liczby. Zagrano 36 tytułów z bieżącego repertuaru podczas 550 pokazów, które obejrzało 55 tys. widzów. Frekwencja na scenach BTL wynosiła 92 proc. Teatr zrealizował 6 premier i zdobył 23 nagrody oraz wyróżnienia zespołowe i indywidualne.
Premiery
Repertuar Białostockiego Teatru Lalek wzbogacił się w 2018 roku o 6 premierowych spektakli, w tym 4 dla dzieci oraz 2 dla widzów dorosłych i młodzieży.
Sezon otworzyła premiera polskiej wersji "Onego" Marty Guśniowskiej w reż. Jacka Malinowskiego - spektaklu powstałego w ramach projektu "Deus ex Machina". Później widzowie ruszyli w szaloną pogoń za "Słomkowym kapeluszem" w reż. Pawła Aignera, by następnie udać się do najmniejszej wioski na świecie, gdzie na najmłodszą publiczność czekał "Karmelek" Marty Guśniowskiej w reż. Roksany Miner.
Jesień przywitała widzów premierą "Teatru cieni Ofelii" w reż. Katy Csató - opowieścią o malutkiej osóbce o wielkim sercu, otwartym na wszystkich tych, którzy potrzebują przyjaciół. Kolejna premiera w BTL to "Little shop of horrors" w reż. Michaela Vogla - przerażająco śmieszna komedia oparta na broadwayowskim musicalu autorstwa Howarda Ashmana i Alana Menkena.
Ostatnią premierą były "Obrazki z wystawy" w reżyserii Jacka Malinowskiego - spektakl-eksperyment będący próbą przełożenia na język teatru utworu Modesta Musorgskiego.
Wyjazdy w Polskę i świat
Rok 2018 obfitował też w zaproszenia na polskie i zagraniczne festiwale oraz pokazy gościnne. Dzięki nim BTL dotarł do tysięcy nowych widzów - od Sejn aż po Shenzhen w dalekich Chinach.
"Bajka o rybaku i rybce", "Cyber Cyrano", "Czerwony Kapturek", "Faza REM Phase", "Historia Księcia H.", "Karmelek", "Karnawał zwierząt", "Kukuryku na patyku", "Lenka", "Ony", "Palko", "Puszczańskie opowieści", "Słoń i kwiat", "Straszna piątka", "Śluby panieńskie" - to tytuły spektakli, które w 2018 roku prezentował Białostocki Teatr Lalek. Pokazy odbyły się w Bańskiej Bystrzycy (Słowacja), Ełku, Gdańsku, Grajewie, Gródku, Hajnówce, Katowicach, Kijowie (Ukraina), Kragujevacu (Serbia), Krakowie, Lipsku (Niemcy), Olecku, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Pilźnie (Czechy), Rzeszowie, Sejnach, Shenzhen (Chiny), Skopje (Macedonia), Solnikach, Suwałkach, Toruniu, Wrocławiu i Zamościu.
Wiosną zespół BTL wziął udział w Festiwalu Halabardy w Olsztynie oraz 20. Międzynarodowym Festiwalu Lalkarskim "Golden Sparkle" (Zlatna Iskra) w Kragujevacu (Serbia), skąd wrócił z nagrodą aktorską dla Zbigniewa Litwińczuka za rolę "Rybaka".
Na przełomie maja i czerwca 2018 roku w ramach ministerialnego projektu "China BTLscope" teatr promował polską sztukę lalkarską w Chinach. Była to już 5 prezentacja spektakli BTL w Państwie Środka. Na zaproszenie Amber Parent-Child Micro Theatre pokazane zostały 3 spektakle z bieżącego repertuaru: "Lenka", "Palko" i "Karnawał zwierząt". Pokazom towarzyszyły działania edukacyjne: interaktywny "Teatralny L²" oraz gry i zabawy ruchowo-taneczne. Wizyta w Shenzhen okazała się sukcesem - zaowocowała kolejnymi zaproszeniami do Chin.
Ponadto w czerwcu spektakle BTL można było oglądać podczas 5. edycji Przeglądu Nowego Teatru dla Dzieci we Wrocławiu, 33. edycji Międzynarodowego Festiwalu Lalek i Teatru Alternatywnego w Pilźnie (Czechy), a także Festiwalu Teatrów Ożywionej Formy "Maskarada", gdzie Jury Festiwalu przyznało wyróżnienie zespołowi BTL za spektakl "Karmelek".
We wrześniu Jury Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek "pUPpet" w Kijowie (Ukraina) przyznało twórcom spektaklu "Ony" specjalną nagrodę za "poruszanie ważnych problemów społecznych za pomocą ekspresyjnych środków teatru lalek". A już w listopadzie "Ony" wyruszył w trasę w ramach programu "Teatr Polska", odwiedzając Ełk, Grajewo, Gródek, Hajnówkę, Sejny, Solniki i Suwałki.
W październiku zespół BTL wziął udział w prestiżowych festiwalach, m.in. Festiwalu Bábkarska Bystrica Tour 2018 w Bańskiej Bystrzycy (Słowacja), Międzynarodowym Festiwalu Lalkarskim FENER 2018 w Skopje (Macedonia), 13. edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek Katowice - Dzieciom oraz XXV Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek "Spotkania" w Toruniu, podczas którego Jury przyznało nagrodę za najlepszą reżyserię dla Marii Żynel za inscenizację "Strasznej piątki". Poznańska publiczność miała też okazję zobaczyć gościnne pokazy koprodukcji BTL i Grupy Coincidentia "Słoń i kwiat". Spektakl był także grany w ramach 2. edycji festiwalu Mała Boska Komedia w Krakowie.
Nie tylko spektakle
Uzupełnieniem repertuarowej oferty BTL był szereg przedsięwzięć, które cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Już po raz piąty teatr uczestniczył w Festiwalu "Wschód Kultury/Inny Wymiar", goszcząc na swoich deskach znakomite spektakle z Polski i świata.
W ramach nurtu profesjonalnego 9. Międzynarodowego Festiwalu Szkół Lalkarskich Lalka-Nie-Lalka BTL gościł uznanych twórców teatru lalek z całego świata, w tym z Francji, Norwegii, Grecji, Słowenii, Słowacji, Izraela i Polski. Na zakończenie Festiwalu teatr świętował jubileusz 65-lecia działalności. Podczas uroczystości zaprezentowano krótkometrażowy film animowany "BTLoskop" poświęcony historii i twórcom BTL.
Kontynuowana była działalność wydawnicza (kolejna pozycja książkowa z serii "Nasz BTL"), wystawienniczą (5 wystaw), a także edukacyjna. Dużą popularnością cieszyły się comiesięczne czytania bajek autorstwa Marty Guśniowskiej czy zwiedzanie Piwnicy Lalek. Oprócz spotkań z twórcami, aktorzy BTL zaprosili do udziału w lekcjach teatralnych, zajęciach plastycznych, a także warsztatach "Alfabet Teatru".
Po raz kolejny BTL uczestniczył w ogólnopolskich działaniach kulturalnych, m.in. akcji "Bilet do teatru za 300 groszy" (w ramach obchodów Dnia Teatru Publicznego), Narodowym czytaniu "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego, Nocy Muzeów, a także ważnych wydarzeniach o charakterze lokalnym (m.in. Festiwal Literacki "Na pograniczu kultur", Tydzień Dziecka, Festiwal Książki Artystycznej dla Dzieci). Teatr był też współorganizatorem XXVII Konkursu Recytatorskiego im. Adama Mickiewicza "Kresy 2018" dla Polaków z zagranicy. Oczywiście to nie wszystkie wydarzenia, które odbyły się w mijającym roku w BTL.
Ważnym działaniem było zakończenie modernizacji Małej Sceny BTL. Dzięki środkom z budżetu Miasta Białegostoku oraz Ministra Kultury widzowie zyskali komfortowe warunki do oglądania spektakli (klimatyzacja, wygłuszenie sceny, sprzęt akustyczny), zaś scena - profesjonalną kratownicę i system kulis.
Ponadto z końcem roku Stowarzyszenie "POLUNIMA Polski Ośrodek Lalkarski" na swoją siedzibę wybrało Białostocki Teatr Lalek.
Nagrody i wyróżnienia
Aż 23 nagrody i wyróżnienia w 2018 roku otrzymali zespołowo lub indywidualnie członkowie zespołu artystycznego Białostockiego Teatru Lalek. Były to zarówno nagrody od profesjonalistów, jak i od publiczności, w tym:
- 8 medali "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" przyznanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Alicji Bach (srebrny medal), Krzysztofowi Pilatowi, Iwonie Szczęsnej, Marii Rogowskiej, Arturowi Dwulitowi, Mirosławowi Janczukowi, Grażynie Kozłowskiej oraz Jackowi Malinowskiemu (brązowe medale),
- 3 Odznaki Honorowe Województwa Podlaskiego dla Adama Zielenieckiego, Krzysztofa Pilata oraz Wojciecha Szelachowskiego,
- Nagroda Aktorska dla Zbigniewa Litwińczuka za rolę tytułowego Rybaka w spektaklu "Bajka o rybaku i rybce" podczas 20. Międzynarodowego Festiwalu Lalkarskiego "Golden Sparkle" (Zlatna Iskra) w Kragujevacu (Serbia),
- Nagroda Artystyczna Prezydenta Miasta Białegostoku w kategorii artystycznej dla Andrzeja Beyi Zaborskiego za całokształt twórczości,
- Wyróżnienie dla zespołu spektaklu "Karmelek" (Alicja Bach, Paweł Sławomir Szymański, Mirosław Janczuk i Maciej Zalewski) od Jury Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ożywionej Formy "Maskarada. Bliżej 2018" w Rzeszowie,
- Nagroda Specjalna przyznana twórcom spektaklu "Ony" przez Jury Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek "pUPpet" za "poruszanie ważnych problemów społecznych za pomocą ekspresyjnych środków teatru lalek",
- Nagroda za Najlepszą Reżyserię dla Marii Żynel od Jury 25. Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek "Spotkania" za inscenizację "Strasznej Piątki",
- Wyróżnienia przyznane przez krytyków portalu "Teatr dla Wszystkich" dla twórców spektaklu "Straszna Piątka" w dwóch kategoriach: najlepszy reżyser - Maria Żynel oraz najlepsza żeńska rola drugoplanowa - Ewa Żebrowska,
- Wyróżnienie dla Barbary Muszyńskiej-Piecki od Kapituły Nagrody Rady Miasta Białystok "Kulturalne Gryfy" za całokształt twórczości,
- Specjalna Nagroda dla Marty Guśniowskiej podczas 24. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za tekst "Marvin",
- Wyróżnienie w 25. Ogólnopolskiej Nagrodzie Literackiej im. Kornela Makuszyńskiego dla Marty Guśniowskiej za książkę "A niech to gęś kopnie",
- Nagroda im. Ferdynanda Wspaniałego za książkę "A niech to gęś kopnie" dla Marty Guśniowskiej - autorki Najlepszej Polskiej Książki dla Dzieci,
- Stypendium artystyczne Prezydenta Miasta Białegostoku "Młodzi Twórcy" dla Magdaleny Dąbrowskiej.
Ponadto Białostocki Teatr Lalek znalazł się wśród finalistów XIV edycji nagrody Marszałka Województwa Podlaskiego - Podlaskiej Marki, otrzymując nominację w kategorii "Kultura".
anna.d@bialystokonline.pl
