ZBIÓR/ZBOR - wystawa

ZBIÓR/ZBOR - konstruowanie archiwum – białoruska sztuka współczesna w ramach Festiwalu Wschód Kultury / Inny Wymiar.

Otwarcie 28 sierpnia 2015 r. o godz. 18.00

Kuratorzy: Siergiej Szabochin, Siergiej Kiriuszczenko
Koordynator: Paweł Prieobrażeński

Artyści: Siergiej Babarieko, Izrail Basow, Grupa „Bergamot”, Grupa „Białoruski klimat”, Władimir Cesler i Siergiej Wojczenko, Oleg Cziornyj, Lena Dawidowicz, Ewielina Domnicz, Andrzej Durejko, Żanna Gladko, Żanna Grak, Michał Gulin, Oksana Gurinowicz, Oleg Juszko i Kirył Łubiniec, Siergiej Kiriuszczenko, Artur Klinow, Aleksander Komarow, Aleksej Koszkarow, Andrzej Lenkiewicz, Grupa „Lipowyj Cwiet”, Aleksej Łuniow, Wika Mitriczenko, Duet Galina Moskaliowa i Władimir Szachlewicz, Maryna Napruszkina, Aleś Puszkin, Grupa Revision, Witalij Rożkow (Bismark), Ludmila Rusowa, Igor Sawczienko, Olga Sazykina, Antonina Słobodczikowa, Anna Sokołowa, Tamara Sokołowa, Siergiej Szabochin, Anna Szkolnikowa, Leon Tarasewicz, Igor Tiszyn, Maksim Tymińko i Oleg Szutow, Wasilij Wasiljew, Aleksej Wielikżanin.

ZBIÓR to dokumentacja czterdziestu najważniejszych wypowiedzi artystycznych białoruskiej sztuki współczesnej z lat 1991–2015. Organizacja i ekspozycja stały się możliwe dzięki materiałom zebranym przez Platformę badawczą białoruskiej sztuki współczesnej KALEKTAR (kalektar.org) na potrzeby specjalnego projektu ZBOR.

Wystawa stanowi swoisty, publicznie dostępny podręcznik białoruskiej sztuki ostatnich dziesięcioleci. ZBOR ma też pełnić funkcję uniwersalnego fundamentu do dalszych, szczegółowych badań w tej sferze. Liczymy na to, że dyskusja wokół prezentacji pociągnie za sobą refleksję na temat znaczenia sztuki, procesów jej ochrony, a także tworzenia kolekcji.
W efekcie chcemy stworzyć unikalny dla Europy Wschodniej projekt, zawierający szczegółową, profesjonalną informację o najważniejszych wypowiedziach artystów białoruskich z ostatnich lat.

Spojrzenie problemowe

Polityka kulturalna dzisiejszej Białorusi jest scentralizowana, kontrolowana i finansowana przez państwo. Działalność badawcza, krytyczna, kolekcjonerska oraz muzealna zależą niemal całkowicie od dotacji państwowych i przyjętego programu ideologicznego. Obecnie istnieje pięć dużych kolekcji państwowych zajmujących się białoruską sztuką współczesną. Jednak mają one propagandowy i chaotyczny charakter, ignorujący – ze względu na panującą ideologię oraz preferencje kierownictwa kolekcji – wiele ważnych osobowości, zjawisk i dzieł. W rezultacie na Białorusi nie ma ani jednej profesjonalnie stworzonej, reprezentatywnej, stale dostępnej publicznej kolekcji sztuki najnowszej, a informacja o ważniejszych zjawiskach i tendencjach po prostu znika.

Białoruska sztuka w ostatnich dziesięcioleciach przeżywała wielorakie transformacje. W tym czasie miały miejsce ważne działania artystów i grup artystycznych, które istotnie wpłynęły na rozwój kultury. Mimo to różne kręgi profesjonalistów zajmujących się krytyką sztuki nie stworzyły wspólnej oceny tych zjawisk, tendencji i procesów, co doprowadziło do zanikania i marginalizacji informacji o sztuce współczesnej ostatnich dziesięcioleci. Inicjatywy badaczy, tak niezależnych, jak i państwowych, nie tworzą spójnego, konsekwentnego programu, co prowadzi do przypadkowego i wybiórczego charakteru badań, a tym samym do braku pełnego, obiektywnego, osadzonego w metodologii naukowej obrazu białoruskiej sztuki współczesnej. Nierozpoznane pozostają także przypadki wzajemnego oddziaływania białoruskiej i światowej sztuki współczesnej oraz ich wpływ na twórczość białoruskich artystów.

W kolekcjach państwowych na Białorusi z jednej strony praktycznie nie ma niezależnej, niepodporządkowanej oficjalnemu programowi ideologicznemu sztuki, a  z drugiej – w pełni ignorowane są opinie krytyczne wobec  państwowej polityki i kultury. Na Białorusi, w odróżnieniu od innych krajów, brak jest programów szkolnych, katalogów i kolekcji, w których byłyby odnotowane kluczowe zdarzenia, nazwiska, dzieła i tendencje w sztuce okresu Niezależności Białorusi. Państwowe badania dzieł sztuki obejmują okres do połowy lat 90. XX w., co ma odzwierciedlanie w programach szkolnych. Późniejsze zjawiska artystyczne – od połowy lat 90. do dziś – nie są więc uwzględnione w programie badań państwowych, co niejako zmusza niezależnych badaczy do zajęcia się sztuką tego właśnie okresu. Jednak brak wspólnego programu badań i różny stopień profesjonalnego przygotowania niezależnych ekspertów prowadzi do bezpowrotnego utracenia wielu danych. Abstrahując od obserwowanych w ciągu ostatnich kilku lat intensywnych procesów konsolidacji białoruskiego środowiska artystycznego, uzupełniania archiwów badawczych oraz dostrzegania konieczności powstania alternatywnego, niepaństwowego muzeum sztuki współczesnej, znaczące kroki na rzecz stworzenia społecznej bazy informacyjno-badawczej poświęconej białoruskiej sztuce ostatnich dziesięcioleci nie są podejmowane. 

Zespół autorski

Platforma badawcza białoruskiej sztuki współczesnej KALEKTAR powstała w 2014 r. z inicjatywy białoruskich artystów: Sergeya Kiryuschenko, Sergeya Shabohina i Alekseia Borisionka w celu gromadzenia i archiwizacji materiałów oraz zachowania ciągłości wiedzy o współczesnej sztuce Białorusi. W ciągu kilku lat udało się skonsolidować wokół tej inicjatywy wielu specjalistów, zdobyć obszerne materiały archiwalne oraz uzyskać wsparcie znaczących instytucji kultury i partnerów.

Współinicjatorem i dyrektorem projektu ZBOR jest jeden z wiodących artystów białoruskich Sergey Kiryuschenko (artaktivist.org/artists/sergey-kiryuschenko), aktywny działacz społeczności artystycznej, autor licznych publikacji i inicjatyw, prowadzący i profesjonalnie konsultujący projekty z zakresu białoruskiej sztuki współczesnej. Współinicjator i dyrektor artystyczny projektu – Sergey Shabohin (shabohin.com) – to artysta, kurator, art-aktywista, założyciel i redaktor naczelny portalu o białoruskiej sztuce współczesnej ArtAktivist.org, autor analitycznych artykułów o białoruskiej sztuce współczesnej. Kierownik projektu Pavel Preobrazhensky jest menedżerem w sferze kultury, organizatorem i współorganizatorem licznych imprez kulturalnych na Białorusi i w Polsce (koncertów, wystaw, spektakli, wykładów i festiwali), a także projektodawcą i menedżerem portalu ArtAktivist.org. Na miejsce realizacji wystawy organizatorzy wybrali Galerię Arsenał w Białymstoku jako jedną z kluczowych polskich instytucji kultury programowo zainteresowanych białoruską sztuką współczesną.

Wydarzenia towarzyszące:
29.08.2015, godz. 11:00 - oprowadzanie kuratorskie po wystawie, Galeria Arsenał, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok 

Wystawa powstała w ramach projektu Wschód Kultury/Inny Wymiar

Patronat medialny
Portal Miejski BiałystokOnline