Wystawa "Operacja polska" NKWD 1937-1938

Uroczyste otwarcie wystawy: 11.08.2017 r. o godz. 12.00 – w dniu 80. rocznicy wydania rozkazu nr 00485 przez ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRS Nikołaja Jeżowa. W tym dniu Muzeum Pamięci Sybiru upomni się o pamięć setek tysięcy osób represjonowanych w latach 1937-1938. Białystok stanie się centrum obchodów tragicznej rocznicy „operacji polskiej”.

Ekspozycję rozpoczyna retrospekcyjne spojrzenie na wojnę polsko-bolszewicką, wewnętrzny spór inkorporacjonistów i federacjonistów oraz traktat ryski, na mocy którego tysiące Polaków pozostało poza granicami odrodzonego państwa polskiego. To oni zostali wprzęgnięci w system komunistyczny jako mieszkańcy Marchlewszczyzny i Dzierżyńszczyzny. Oba Polskie Rejony Narodowe szybko zaczęto traktować jako zagrożenie dla systemu komunistycznego. Należało zatrzeć ślady po tym polskim eksperymencie. Rejony formalnie zlikwidowano, a ludność przesiedlono na Syberię i do Kazachstanu. Represje objęły 220 tys. osób, z czego 110 tys. zostało zamordowanych. Plansza poświęcona symbolicznemu rozkazowi 00485 w swej surowości oddaje dramat tego wydarzenia – na jego mocy aresztowaniu podlegały osoby oskarżone o działalność szpiegowską i dywersyjną. Przedstawia pierwszą stronę dokumentu, którego podpisanie przez Nikołaja Jeżowa doprowadziło do zamordowania ponad 110 tys. Polaków na terytorium ZSRS. Jako przykład ludobójstwa ukazano morderstwo w Białymstoku w obwodzie tomskim. Epilog wystawy stanowi historia sióstr Jabłońskich (mieszkających aktualnie w Białymstoku), które w 2005 roku otrzymały wizę repatriacyjną umożliwiającą powrót do kraju i otrzymanie polskiego obywatelstwa.

Wystawa jest formą upamiętnienia ofiar „operacji polskiej”, a także lekcją historii dla żyjących, przestrzegającą przed złem systemów totalitarnych.

Ekspozycji towarzyszy katalog, którego zawartość opisowa uzupełnia faktografię przedstawioną na wystawie, a także prezentuje fotografie miejsc represji sowieckich. W zamyśle autorów miał stać się przewodnikiem po wydarzeniach z lat 1937-1938, rysującym kontekst historyczny i przebieg jednej z najtragiczniejszych akcji represyjnych przeciwko przedstawicielom narodu polskiego.

Autorzy wystawy: Bogusław Kosel, Monika Szarejko, Wojciech Śleszyński

Koordynator wystawy: Monika Szarejko.

Dodatkowe informacje:
- tel. 795 650 811,
- e-mail: m.szarejko@sybir.bialystok.pl