Wystawa "Kino-oko. Wokół Wiertowa i konstruktywizmu"

Zapraszamy na wystawę "Kino-oko. Wokół Wiertowa i konstruktywizmu".
Wystawa organizowana jest w ramach obchodów 100-lecia awangardy w Polsce.

Otwarcie: 20 października 2017 r. o godz. 19:30, w Galerii Arsenał elektrownia, ul. Elektryczna 13.
Wstęp wolny na wystawę.

Artyści: Anna Baumgart, Kuba Bąkowski, Kazimierz Bendkowski, Wojciech Bruszewski, Attila Csörgő, Aleksandra Czerniawska, Zbigniew Gostomski, Grupa Budapeszt, Krzysztof Kieślowski, Tomasz Konart, Paweł Książek, Marlena Kudlicka, Paweł Kwiek, Norman Leto, Jolanta Marcolla, Anna Molska, Joanna Rajkowska, Józef Robakowski, Zbigniew Rogalski, Zbigniew Rybczyński, Ryszard Waśko, Piotr Wyrzykowski

Kurator: Kurator: Przemysław Strożek

Kino-oko. Wokół Wiertowa i konstruktywizmu

W latach 20. ubiegłego wieku rosyjscy konstruktywiści zrewolucjonizowali podejście do praktyk artystycznych. Postulowany przez nich nowy sposób widzenia przejawiał się w radykalnych jak na tamte czasy eksperymentach fotograficznych i filmowych. Wyrastający z nich projekt kino-oka Dzigi Wiertowa raz na zawsze uwolnił kino spod władzy literatury i teatru. Była to pierwsza koncepcja stworzenia dzieła filmowego bez udziału aktorów, dekoratorów, reżyserów i kostiumografów. Polegała na badaniu możliwości przekazu obrazu rejestrowanego za pomocą kamery. W przekonaniu Wiertowa to właśnie kamera „widzi lepiej” niż człowiek, bowiem eliminuje wszelkie deformacje i złudzenia, jakim ulega ludzkie oko. Uważał on, że kamera filmowa ma nadzwyczajną moc, która pozwoli ujawnić prawdę o świecie w sposób nieosiągalny dla fizjologicznego zmysłu wzroku. Kino-oko, mechaniczne oko kamery, odzwierciedlało więc utopijną wiarę w nieograniczone możliwości poznania, a montaż filmowy – w nieograniczone możliwości tworzenia. Kino-oko to w końcu oko poza ludzkim ciałem. Oko, które jest maszyną i przemieszcza się swobodnie, zatem może znaleźć się wszędzie i w dowolnym miejscu rejestrować to, co dla naturalnego oka nie jest dostępne. W ostatniej sekwencji filmu Człowiek z kamerą (1929) Wiertow ostatecznie i w wymowny sposób utożsamia własne spojrzenie ze spojrzeniem maszyny.

Wystawa Kino-oko. Wokół Wiertowa i konstruktywizmu problematyzuje dziedzictwo idei Wiertowa i rosyjskiego konstruktywizmu w polskiej sztuce współczesnej. Zmierza do ukazania, w jaki sposób rewolucyjne koncepcje artysty oraz postulaty środowiska LEF-u materializują się w praktykach współczesnych twórców. Prezentacja odbywa się w Galerii Arsenał w Białymstoku z uwagi na kontekst rodzinnego miasta Wiertowa (urodzonego jako Dawid Abelowicz Kaufman), w którym upłynęło jego dzieciństwo i wczesna młodość, zanim w wieku 19 lat wyemigrował do Moskwy. To właśnie w Białymstoku pisał swoje pierwsze utwory, a także zdobył wykształcenie artystyczne, które w późniejszych latach zaowocowało kolejnymi radykalnymi eksperymentami.

Białostocka ekspozycja przywołuje osobowość Wiertowa głównie w sferze ideotwórczej i zderza ze sobą wybrane prace współczesnych artystów, często bardzo od siebie odmienne, ale łączące się w perspektywie eksplorowania nowych znaczeń awangardowego przewrotu. Wystawa zadaje tym samym pytania: ile pozostało z filmowej estetyki konstruktywizmu lat 20. we współczesnej kulturze? W jaki sposób współcześni polscy artyści asymilują i przetwarzają (świadomie lub nie) rewolucyjne idee Wiertowa i konstruktywistycznej awangardy w ogóle? Jak wiele zawdzięczamy Wiertowowi, konstruktywistom i ich znamiennym odkryciom? Jak bardzo Wiertow zmienił nasz stosunek do sztuk wizualnych i ruchomych obrazów?

Wystawa prezentuje szeroki i niejednolity wybór prac: od powstałych w końcu lat 60. ubiegłego wieku po stworzone specjalnie na okoliczność tej ekspozycji; od eksperymentów filmowych i fotograficznych po obiekty rzeźbiarskie, instalacje multimedialne i malarstwo. Ukazuje najróżniejsze problemy przedstawiania i stwarzania świata za pomocą kamery; konstrukcji czasu i przestrzeni w filmie; psychologii i fizjologii percepcji wzrokowej; idei mechanicznego oka i ciała; eksploracji nowych możliwości poznania; stosunku medium fotograficznego, filmowego i kamery do widzialnej rzeczywistości. Z drugiej strony prezentowane prace, tworzone w zupełnie innym miejscu, czasie i przy użyciu innych technik niż eksperymenty podejmowane w latach 20. i 30., pozwalają w dużym stopniu zrozumieć istotę i wagę tych ostatnich. Wszystkie one pokazują, że ducha konstruktywizmu można odnaleźć w najróżniejszych dziedzinach praktyk artystycznych, a na wystawie dodatkowo formują interesujący ciąg znaczeniowy: kamera-widzenie-maszyna-ciało-umysł-historia-nowe media. Część z wystawionych prac odwołuje się bezpośrednio do postaci Wiertowa i jego konkretnych filmów. Na wystawie znajdują się też obiekty i wideo przywołujące estetykę innych słynnych prac konstruktywistów rosyjskich: plakatów, obrazów i konstrukcji Rodczenki, Wieży Tatlina czy fotograficznych eksperymentów El Lissitzky’ego. Niektóre z nich zawierają wyraźne odwołania do estetyki radzieckiej propagandy. Eksponowane po raz pierwszy w jednej przestrzeni przekonują o wyjątkowym znaczeniu awangardowego przewrotu dla kształtu współczesnej kultury wizualnej i audiowizualnej.

Przemysław Strożek

Wydarzenia towarzyszące:

21.10.2017, godz. 11:00 - oprowadzanie autorsko-kuratorskie po wystawie tłumaczone na polski język migowy
Wstęp wolny

UWAGA: w dniach 1 i 11 listopada Galeria Arsenał oraz Galeria Arsenał elektrownia będą zamknięte dla zwiedzających.

Patronat medialny
Portal Miejski BiałystokOnline