¿Underground / Independent? 2022

W realiach innych niż zwykle Białostocki Ośrodek Kultury zaprasza na kolejną edycję festiwalu ¿UNDERGROUND/INDEPENDENT?, który od ponad 20 lat zadaje pytania o kondycję współczesnego świata i człowieka. Tematy, które od początku są nam bliskie, to przede wszystkim prawa człowieka, w tym wszelkich mniejszości, feminizm, prawa zwierząt, zmiany klimatu, aktualne i palące problemy społeczne, małe ojczyzny, inspirujące działania lokalne, a także różne, nie zawsze oczywiste obszary twórczości artystycznej.

Tegoroczna edycja festiwalu odbędzie się od 31 marca do 3 kwietnia, a do stworzenia oprawy graficznej wydarzenia zaproszono Yelyzavetę Pysmak, ukraińską artystkę, graficzkę i nagradzaną na festiwalach twórczynię filmów animowanych.

¿Underground / Independent? 2022
31 marca – 3 kwietnia
Kino Forum / Klub Fama, ul. Legionowa 5
Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19

PROGRAM:

Czwartek (31.03)

17:00 Foyer Forum, wstęp wolny
wernisaż wystawy Andrzej Kłopotowski: Osiedlownik

Wystawa zdjęć „Osiedlownik” to kolejna odsłona projektu o tej samej nazwie. Od 2019 roku Andrzej Kłopotowski tworzy przewodniki po białostockich blokowiskach (można je znaleźć na stronie http://osiedlownik.blogspot.com). Przybliża ich historię, opisuje najciekawsze miejsca: bloki, pawilony handlowe, skwery, nieistniejące ulice, przykłady streetartu czy świątynie.

W trakcie wędrówek zawsze ma ze sobą telefon z aparatem fotograficznym. W pamięci urządzenia „łapie” nietrwałe momenty z życia poszczególnych osiedli. Owe impresje zamieszcza na facebookowym profilu projektu Osiedlownik.

Na wystawę złożyły się wybrane fotografie wykonane w ciągu ostatnich trzech lat.

17:30 Klub FAMA, wstęp wolny
spotkanie Andrzej Kłopotowski: Osiedlownik

Andrzej Kłopotowski

Białostoczanin z osiedla Piasta, obecnie mieszkaniec Przydworcowego. Turysta. Autor przewodników po miastach i państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Na co dzień dziennikarz w białostockiej „Gazecie Wyborczej”. Dumny posiadacz tytułu magistra inżyniera budownictwa ekologicznego i energooszczędnego.

18:15 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Jak zostałem superłotrem (78’), reż. Krzysztof Ostrowski, Polska 2022 + spotkanie online z reżyserem

Animowana produkcja w reżyserii Krzysztofa Ostrowskiego – byłego wokalisty kultowego zespołu Cool Kids Of Death, reżysera teledysków, rysownika, twórcy animacji i komiksów, wykładowcy na łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego.
Trzynastoodcinkowy serial wyprodukowany przez Studio Animoon imponuje ścieżką dźwiękową, pełną utworów takich artystów jak: 19 Wiosen, Już Nie Żyjesz, Koza, Król, L.Stadt, Zdechły Osa X Odjutraniepale, Myslovitz, Niechęć i Stara Rzeka. Imponuje także obsadą – w głównej roli bowiem usłyszymy Janusza Chabiora!

Fabułę tworzy opowieść o losach dwójki bohaterów, Supełotra – niegdyś popularnego czarnego charakteru oraz jego syna Superłotra Juniora – nieśmiałego i zamkniętego w sobie nastolatka. Na przestrzeni 13 odcinków, których akcja dzieje się w Łodzi, Superłotr i Superłotr Junior zmagają się z codziennością i zastanawiają się, jak przejąć kontrolę nad światem.

Ich metody działania są skrajnie odmienne. Ojciec gorączkowo stara się zarobić na życie i z twarzą kontynuować łotrzykowską karierę, która w realiach prezentuje się dość chaotycznie, tymczasem syn w zaciszu swojego pokoju cierpliwie konstruuje idealny plan zagłady świata. Junior, poza szkołą – gdzie narażony jest na zaczepki większych od siebie rówieśników, w końcu odkrywa w sobie nadnaturalne supermoce, dzięki którym jest w stanie wpływać na ciała fizyczne. Jednak by móc z nich skorzystać potrzebuje swojego ojca, który pewnego popołudnia staje się katalizatorem jego niezwykłej mocy.
Wspólnymi siłami ojciec z synem doprowadzą do sytuacji, w której świat zwróci na nich uwagę i odda im zasłużony szacunek.

20:30 Klub FAMA, bilet: 20 zł
koncert Julek Ploski (live)

Urodzony w 1998 roku Julian Płoski jest jednym z najciekawszych artystów rodzimego elektronicznego undergroundu. Wychwalany za debiutancki album „Tesco” (2018) nie osiadł na laurach i nieustannie poszukuje, współczesną muzykę klubową “psując” industrialnymi i noise’owymi wtrętami. Jego produkcje to brawurowe dźwiękowe kolaże i zarazem intrygujące koncepty. Na swojej drugiej płycie, „śpię”, wciągnął nas w króliczą norę snu, balansując pomiędzy odpoczynkiem a koszmarem, natomiast na „Human Sapiens Ep” zadaje pytania o człowieczeństwo w nieludzkich czasach.

Piątek (1.04)

17:00 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Nature Is My Homeland (54’), reż. Marek Gajczak, Polska 2021 + spotkanie z reżyserem

Zaskakująco świeże spojrzenie na kwestie ekologii. Bohaterami filmu są ludzie na bardzo różnych poziomach związani z naturą – naukowcy, artyści, entuzjaści. Z zupełnie nowej perspektywy ukazują oni tematykę związków człowieka z naturą.
Musimy nauczyć się żyć ze świadomością, że ludzie w nieodwracalny sposób zmienili świat, który dzielą z milionami innych gatunków. Które z nich najlepiej przystosowały się do życia w miastach? Dlaczego filmy przyrodnicze ukazują nieprawdziwy obraz przyrody? Czego możemy się nauczyć od roślin i zwierząt, które potrafią się przystosować do życia wśród śmieci?

19:00 Kino Forum, bilet/cegiełka na pomoc Ukrainie: 13 zł
film Moja wojna (68’), reż. Masza Kondakowa, Ukraina 2020

Niezwykle aktualny dokument! Odkąd prorosyjscy najemnicy wzniecili w 2014 roku powstanie na wschodzie Ukrainy, setki kobiet dołączyły do wojska. Nieliczne dotarły na linię frontu. Dokument opowiada o trzech kobietach, które wstąpiły do wojska i brały czynny udział w działaniach wojennych. Reżyserka udaje się na do strefy, gdzie toczy się walka, aby pokazać codzienne życie Lery (Waleria), Jaskry (Ira) oraz Wiedźmy (Ołena).

Lera (Waleria Burłakowa) jest dziennikarką, która zaciągnęła się do wojska, a po tym jak jej ukochany zginął w walce, jeszcze mocniej zaangażowała się w wojnę. Wiedźma (Ołena Lubynecka) przed 2014 rokiem kierowała siecią sklepów, a obecnie dowodzi oddziałem strzelców moździerzowych i mieszka na froncie, z dala od swoich dzieci.
Jaskier (Iryna Iwanusz) – lekarka, była wolontariuszką od początku konfliktu zbrojnego. Straciła obie nogi z powodu nadepnięcia na minę podczas akcji ratunkowej. Teraz musi walczyć w Kijowie, z dala od frontu, aby zdobyć nowe miejsce w społeczeństwie.

Każda z tych kobiet miała inny los, ale każdy z nich został zdeterminowany wojną. Wydarzenia na Donbasie dotykają milionów Ukraińców, jednak dla bohaterek filmu wojna nie jest taka sama, gdyż każda z nich toczy swoją własną wojnę.

20:30 Klub FAMA, bilet: 20 zł
koncert Królówczana Smuga

Audiowizualna osobowość powołana do życia przez pochodzącego z Biłgoraja Adama Piętaka. Muzyczna narracja prowadzona jest przez zdeformowane dźwięki gitary, przypominające stare, zakurzone i zaniedbane instrumenty, znalezione na strychu pradziada lub odkopane z ukrytej leśnej mogiły. Pojawia się też głos, daleki od “białego śpiewu”, zbliżony raczej do skrzeczenia “sponiewieranego włóczęgi, którego gardło wiele trunków w życiu przyswoiło”.

Przywrócenie pamięci przemilczanej, niewygodnej, utraconej, czy po prostu wypartej, a wciąż nierozerwalnie bliskiej kulturze Biłgoraja to motyw przewodni działalności Królówczanej Smugi. Lecz nie jest to etno-centryzm, Biłgoraj może być jedynie punktem odniesienia i wyjścia, zachętą do poszukiwań “zaginionych prawd” w swoich lokalnych matczyznach / ojczyznach.
Królówczana Smuga nie tylko poddaje dogłębnej refleksji losy rodzinnej miejscowości, ale z punktu widzenia małomiasteczkowej dziadówki wędrownej ujawnia, jak trudna zdaje się być relacja przeszłości ze współczesnością rodzimego kraju, tym samym krytykując powszechnie propagowaną politykę historyczną.

“Patriotyczno-sportowo-etniczny” strój, zaprojektowany przez Królówczaną Smugę i wzorowany na tradycyjnym, kobiecym stroju biłgorajsko-tarnogrodzkim, stanowi karykaturalne odzwierciedlenie współczesnego quasi-patriotyzmu i etno-centryzmu – w formie skrajniej przypominającej rodzaj fetyszu. Kobiecy wydźwięk kreacji ma dodatkowo rozbić hegemonię stereotypu o “facecie-patriocie” jako jedynej “słusznej” formie miłowania swojej macierzy.

To również krytyka samego folkloru, od wielu lat przeżywającego popkulturowy renesans, jednocześnie wykorzystywanego jako narzędzie do budowania niepełnego, przez to iluzorycznego archetypu tożsamości Polaków – pięknych, kolorowych, dobrodusznych Słowian. Dla Smugi folk nie jest eksponatem muzealnym czy odrestaurowanym skansenem – folk dzieje się tu i teraz!

Sobota (2.04)

12:00-15:00 Centrum im. Ludwika Zamenhofa, bilet: 30 zł/dziecko + opiekun
warsztaty Ludziki Kamyki – magnesy z malowanych kamieni / Anna Jaworska Artystycznie

18:00 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Gdy kwiaty nie milczą (71’), reż. Andrej Kuciła, Polska 2021 + spotkanie z reżyserem

Wybory na Białorusi w 2020 roku zostały sfałszowane, co wywołało powstanie ludowe jakiego ten kraj nigdy wcześniej nie widział. Pokojowe protesty spotkały się z okrutną przemocą ze strony milicji, ale protestujący nie wycofali się, żądając od prezydenta Łukaszenki rezygnacji po 27 latach żelaznych rządów. Wywołało to kolejną rundę jeszcze bardziej brutalnych represji.

Film opowiada o zwykłych białoruskich kobietach i ich rodzinach, które decydują się zaryzykować wszystko, aby wziąć udział w protestach. Rozumiejąc, że nadzieja nie może umrzeć.

21:00 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Psycho Goreman (99’), reż. Steven Kostanski, USA 2021

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądałoby „E.T.”, gdyby sympatycznego kosmitę zamienić we wściekłego mięśniaka pragnącego zniszczenia ludzkości, a wzruszające fragmenty zastąpić hektolitrami krwi? Nie? My też nie, ale i tak mamy odpowiedź.

“Psycho Goreman” to najntisowy z ducha list miłosny do praktycznych efektów specjalnych, krwawej rozwałki i totalnego filmowego szaleństwa! Reżyser Steven Kostanski (znany z “The Void”) puszcza wodze fantazji i pozwala sobie na stworzenie filmu, który wszyscy chcielibyśmy obejrzeć jako dzieciaki – krwawej, wulgarnej i zupełnie pozbawionej hamulców opowieści o napędzanym żądzą zniszczenia kosmicie, który przybywa na Ziemię i wpada w sidła małej (choć równie wrednej!) dziewczynki. Kosmiczna zagłada jeszcze nigdy nie była tak zabawna!

Niedziela (3.04)

16:30 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Film balkonowy (100’), reż. Paweł Łoziński, Polska 2021

Zdobywca Nagrody Publiczności na 18. Festiwalu Millennium Docs Against Gravity!

Czy każdy może być bohaterem filmu? Paweł Łoziński (jeden z najwybitniejszych twórców polskiego kina dokumentalnego, wielokrotnie nagradzany reżyser, autor m.in. filmu “Nawet nie wiesz jak bardzo Cię kocham”) przygląda się przechodniom ze swojego balkonu. Stojąc tam z kamerą przez ponad dwa lata stworzył miejsce dialogu, świecki konfesjonał, przy którym każdy może się zatrzymać i opowiedzieć o sobie innym ludziom. Bohaterowie niosą w sobie zagadki i tajemnice, nie dają się łatwo zaszufladkować. Może wystarczy zatrzymać się na dłużej, żeby zobaczyć więcej?

„Stoję na balkonie mieszkania przy ulicy Walecznych w Warszawie i robię to, co lubię najbardziej – przyglądam się światu” – tak o swoim filmie mówi reżyser. – „Słucham, o czym rozmawiają przechodnie. Uśmiechnięci i smutni, zamyśleni i zagapieni w telefony, młodzi i starzy, zwyczajni przechodnie. Czasem ktoś zatrzyma się pod moim balkonem, porozmawiamy. O czym? O życiu. Może wcale nie trzeba pędzić za bohaterami po różnych kontynentach, aż na koniec świata, żeby poznać ich historie? Taki jest mój punkt widzenia na robienie filmów.”

19:00 Kino Forum, bilet: 13 zł
film Memoria (136’), reż. Apichatpong Weerasethakul, Kolumbia, Tajlandia, Francja, Niemcy, Meksyk, Katar, Wielka Brytania, Chiny, Szwajcaria 2021

Nagrodzony w Cannes najnowszy film mistrza azjatyckiego kina Apichatponga Weerasethakula to film-sen, film-odyseja, unikalne doświadczenie zmysłowe, dźwiękowe i duchowe. To film, który pozostaje w widzu na zawsze.

Huk. Metaliczny, głośny, przeszywający – jakby wydobywał się z wnętrza planety. Taki dźwięk prześladuje Jessicę (fenomenalna Tilda Swinton) – atakuje ją podczas bezsennych nocy, zaskakuje w najmniej spodziewanych momentach jej podróży po Kolumbii. Ten dźwięk ją przeraża, ale również fascynuje. Czy postradała zmysły?

“Memoria” to transcendentalna, hipnotyzująca podróż – opowieść o pamięci indywidualnej i zbiorowej, o tajemnym, niewidzialnym pomoście między teraźniejszością i przeszłością, o współczesnym świecie, który wydaje się wyhodowany, sztuczny i który łatwo można zainfekować.