Cmentarz staroobrzędowców zabytkiem a nie prywatną plażą

Fot: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków

więcej zdjęć

Pod koniec sierpnia doszło do zamieszania w związku z tym, że na działce położonej we wsi Białogóry (gmina Giby), na której znajduje się cmentarz staroobrzędowców zaczęto prowadzić prace budowlane. Dzisiaj to teren prywatny sprzedany przez gminę Giby na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Nic dziwnego - to atrakcyjna lokalizacja nad jeziorem Białym, ale według dokumentów w tym miejscu jeszcze w latach 40. ubiegłego stulecia chowano zmarłych. Łącznie może się tam znajdować ok. 300 grobów.

Władze powiatu sejneńskiego potwierdziły, że nie wydano w tym miejscu żadnego pozwolenia na budowę, więc inwestor dopuścił się samowoli budowlanej. Prokuratura w Sejnach wszczęła postępowanie ws. podejrzenia znieważenia zwłok. Właściciele nieruchomości powołują się na dokumentację, którą otrzymali przy nabywaniu nieruchomości, w której to miało nie być żadnej wzmianki o istniejącym w tym miejscu cmentarzu.

Zabytek zniszczony?

W związku z tym, że cmentarz wpisany jest do wojewódzkiej ewidencji zabytków od 1991 r., sprawą zajęła się także Wojewódzka Konserwator Zabytków prof. Małgorzata Dajnowicz, na zlecenie której dokonano oględzin terenu i złożono do prokuratury zawiadomienie o możliwości zniszczenia zabytku.

W zeszłym tygodniu wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie wpisania nekropolii do rejestru zabytków województwa podlaskiego. Zgodnie z prawem od momentu rozpoczęcia procedury do dnia, w którym decyzja ta stanie się ostateczna, przy zabytku, którego dotyczy postępowanie, „zabrania się prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku.” Zakaz, o którym mowa dotyczy także robót budowlanych objętych pozwoleniem na budowę, albo zgłoszeniem, a także działań określonych w innej decyzji pozwalającej a ich prowadzenie.

Zapomniane nekropolie

Staroobrzędowcy na terenie Polski zaczęli osiedlać się jeszcze w XVII w. Ich wyznanie powstało w skutek rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, gdyż nie chcieli uznać reformy liturgii i upodobnienia jej do greckiej.

Dzisiaj na terenie całego kraju mieszka około 1,3 tys. osób tego wyznania, głównie w północnej części województwa podlaskiego. Naczelna Rada Staroobrzędowców od kilkunastu lat starała się o oficjalne przywrócenie terenowi w Białogórach statusu cmentarza to się jednak nie powiodło. W całym naszym województwie podobnych miejsc jest kilkanaście.